การเลี้ยงโคนม สำหรับมือใหม่ สูตรจากปราชญ์โคนม เหล็งหวานฟาร์ม

การเลี้ยงโคนม สำหรับมือใหม่ สูตรจากปราชญ์โคนม เหล็งหวานฟาร์ม 

คุณสมาน เหล็งหวาน ประธานสหกรณ์โคนมไทยเดนมาร์ก-ปากช่อง จำกัด และเจ้าของ “เหล็งหวานฟาร์ม” เกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมที่ได้รับรางวัลจากเวทีประกวดมามากมาย

ได้รับรางวัลอันทรงเกียรติ คือรางวัลชนะเลิศถ้วยพระราชทานพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ประเภทที่ 5 โคนมมาก สาวท้องเเรก อายุไม่เกิน 28 เดือน (ด้านผลผลิต) และได้รับถ้วยพระราชทานสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯรางวัลรองชนะเลิศลำดับที่ 1 ประเภทที่ 6 โคนมมากไม่จำกัดอายุ (ด้านผลผลิต) เล่าถึงจุดเริ่มต้นของอาชีพเลี้ยงโคนมว่า

เดิมเป็นคนจังหวัดสุพรรณบุรี พ่อแม่มีอาชีพทำไร่-ทำนา ต้องพึ่งน้ำฝนเป็นหลัก บางปีฝนแล้งผลผลิตไม่ได้ดังที่หวัง ตนจึงเดินทางมาเช่าที่ดิน อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา ปลูกข้าวโพด เพราะเห็นว่าดีกว่าการทำนา หลังจากแต่งงานและมีลูกชายชอบดื่มนม จึงไปขอนมจากฟาร์มพี่สาวมาต้มให้ลูกชายกิน

จากนั้นซื้อโคมาเลี้ยง 2 ตัว เมื่อปี พ.ศ.2527 เพื่อรีดนมให้ลูกชาย และแบ่งคนงานในไร่กิน ขณะเดียวกันก็ให้โคแทะเล็มหญ้าบริเวณรอบๆ ไร่ผัก ช่วงแรกที่เลี้ยงสามารถรีดนมได้เกือบ 20 กก./วัน ปรากฏว่าลูกชายและคนงานกินไม่หมดต้องเหลือทิ้ง จึงตัดสินใจซื้อโคนมมาเพิ่มอีก 3 ตัว เหตุผลที่ซื้อมาเพิ่มเพื่อให้มีปริมาณน้ำนมสูงขึ้น

จากนั้นได้ไปฝึกอบรมตามหลักสูตรขององค์การส่งเสริมกิจการโคนมแห่งประเทศไทย (อ.ส.ค.) จึงมีสิทธิ์ขอเบอร์ถังและส่งน้ำนมดิบ

โดยจะมีเนื้อหาดังต่อไปนี้

1. มุมมอง การเลี้ยงโคนม จากตุณสมาน เหล็งหวาน เจ้าของเหล็งหวานฟาร์ม
2. การเลี้ยง-การจัดการสภาพแวดล้อม ฟาร์มโคนม
3. สาย พันธุ์โคนม
4. การให้ อาหารโคนม หยาบ-ข้น-น้ำ
5. การทำวัคซีนป้องกันโรคระบาดFMD – โรคมือปากเท้าเปื่อย 
6. การรีดนมโค
7. มุมมองด้าน ต้นทุน กำไร ของ ธุรกิจฟาร์มวัว

ต่อมาเดือนตุลาคมปี พ.ศ.2529 มีการฝึกอบรมหลักสูตรเร่งรัด รุ่น 53 เป็นระยะเวลา 1 เดือน คุณสมานยอมทิ้งสวนผัก 70-80 ไร่ กับคนงาน 40 กว่าคน เพื่อไปฝึกอบรมด้วยตนเอง เพราะคิดว่าหากส่งลูกน้องไปเกรงว่าจะเก็บรายละเอียดได้ไม่หมด ในขณะที่ฝึกอบรมก็ไปด้วยความตั้งใจจริง มุ่งมั่น และคิดว่าจะเก็บข้อมูลและประสบการณ์ให้ได้มากที่สุด การเลี้ยงโคนม การเลี้ยงโคนม การเลี้ยงโคนม การเลี้ยงโคนม การเลี้ยงโคนม การเลี้ยงโคนม

“หลังจากสิ้นสุดการอบรม สิ่งแรกที่ทำก็คือต้องปลูกหญ้าให้โคกิน โดยขุดหญ้ากินนี่ที่ขึ้นตามข้างทางมาปลูก 5 ไร่ ใช้ระบบสปริงเกลอร์ให้น้ำ ส่วนอาหารข้นผสมเอง ซื้อมันสำปะหลัง กระถินป่น รำ ข้าวโพด และกากถั่วเหลือง โดยการเททับเป็นชั้นๆ ในห้องมิดชิดอย่างดี พอจะนำมาให้โคกินก็ตัดคล้ายๆขนมชั้น จากนั้นก็ผสมให้เข้ากันแล้วนำไปให้โคกิน ปรากฏว่าได้ผลดี เลี้ยงโค 5 ตัว ได้นม 100 กว่ากก./วัน” การเลี้ยงโคนม การเลี้ยงโคนม การเลี้ยงโคนม

 

การเลี้ยง – การจัดการสภาพแวดล้อม ฟาร์มโคนม

จนเป็นที่ดูงานของ อ.ส.ค. และได้พัฒนาเรื่อยมา พอมีโค100 กว่าตัว รีดนมเกือบ 1,000 กก./วัน คิดว่าการซื้ออาหารสำเร็จรูปมีราคาสูง และต้องซื้อจากพ่อค้าคนกลาง ซึ่งราคาก็จะถูกบวกขึ้นไป จึงสร้างโรงงานอาหารสัตว์ขนาดเล็กขึ้นในปี พ.ศ.2540 ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม 

เพื่อรองรับวัตถุดิบอาหารสัตว์ โดยสั่งคราวละมากๆ เมื่อผลิตก็ใช้ในฟาร์ม ปรากฏว่าได้ผลผลิตดีมาก ที่สำคัญต้นทุนการเลี้ยงก็ถูก จากนั้นสมาชิกที่ส่งนมด้วยกันก็มาซื้อไปทดลองใช้ และใช้ต่อเนื่องจึงมีธุรกิจอีกตัวหนึ่งตั้งแต่นั้นมาจนถึงปัจจุบัน ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม 

ต่อมาช่วงประมาณปี พ.ศ.2537-2538 ได้มีโครงการอีสานเขียวเกิดขึ้น โดยให้ยึดหลักในน้ำมีปลา ในนามีข้าว ทำไร่นาแบบผสมผสาน ผักที่ปลูกก็เริ่มขายยากขึ้น จึงยุติการทำไร่ผักทั้งหมด 80 กว่าไร่ แล้วหันมาเอาดีทางด้าน การเลี้ยงโคนม เป็นหลัก  ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม ฟาร์มโคนม 

จากโค 5 ตัว ปัจจุบันมีโคในฟาร์ม 200 กว่าตัว ใช้พื้นที่ในการปลูกหญ้า 20-30 ไร่ ยังไม่เพียงพอ ต้องให้ฟางและเสริมอาหารข้นให้กิน ปัจจุบันงานด้านฟาร์มให้ คุณสรวิทย์ เหล็งหวาน (ลูกชาย) เป็นผู้ดูแล ทั้งการรีดนม การจับสัด และการผสมเทียม โดยมีคนงานช่วยดูแลอีก 7 คน พันธุ์โคนม พันธุ์โคนม พันธุ์โคนม พันธุ์โคนม พันธุ์โคนม

สาย พันธุ์โคนม 

หลักการหรือการจัดการที่ทำให้ได้ผลผลิตสูง ต้องอาศัยปัจจัยหลายอย่าง เริ่มจากอันดับแรก

พันธุ์โคนม ทางฟาร์มใช้น้ำเชื้อพ่อ พันธุ์โคนม ที่นำเข้าจากอเมริกา ผ่านบริษัท เยนวา (ประเทศไทย) จำกัด เดิมใช้สายนิวซีแลนด์ เนื่องจากโคจะมีลักษณะตัวเล็ก กินเก่ง ทนต่อโรค และสามารถปล่อยให้โคหากินเองได้ แต่ปัจจุบันการทำฟาร์มมักถูกจำกัดเขตพื้นที่และต้องคำนึงด้วยว่าเลี้ยงโคหนึ่งตัวต้องนำไปจำหน่ายหลากหลายรูปแบบ

หลังจากปลดระวางสามารถจำหน่ายเข้าโรงชำแหละได้ และโคนมสายอเมริกามีโครงสร้างจะใหญ่กว่า จึงขายซากเนื้อได้ในราคาสูงกว่า พันธุ์โคนม พันธุ์โคนม พันธุ์โคนม พันธุ์โคนม พันธุ์โคนม พันธุ์โคนม พันธุ์โคนม พันธุ์โคนม 

การเลี้ยง คือการเอาใจใส่ เลี้ยงดูสัตว์เลี้ยงให้ทั่วถึง มีการจัดการและสภาพแวดล้อมที่ดี เมื่อโคนมอยู่สบายไม่เจ็บป่วยง่าย ส่งผลดีต่อปริมาณและคุณภาพน้ำนม

การให้ อาหารโคนม หยาบ-ข้น-น้ำ

ส่วนอาหารที่ใช้สำหรับ การเลี้ยงโคนม จะมีทั้ง อาหารโคนม หยาบและอาหารข้น โดยจะใช้กากเบียร์ ส่วนหนึ่งเอามาช่วยเพื่อลดต้นทุน วัตถุดิบส่วนใหญ่มีค่อนข้างหลากหลาย เช่น มันเส้น ถั่วเขียว ถั่วเหลือง รำอ่อน กระถินบด และกากน้ำตาล ส่วนโปรตีนในสูตรอาหารจะขึ้นอยู่กับความต้องการแต่ละช่วงอายุ เช่นโครีดนมจะให้อาหาร 16% โปรตีน ส่วนโคที่อยู่ในช่วงรีดนมก็จะให้กินอาหาร 18% โปรตีน อาหารโคนม อาหารโคนม อาหารโคนม

การทำวัคซีนป้องกันโรคระบาด FMD โรคมือปากเท้าเปื่อย

การทำวัคซีนเป็นสิ่งสำคัญจะต้องทำให้ครบเพื่อป้องกันโรคระบาด และช่วงเวลาที่เหมาะสมในการทำวัคซีนที่สุด คือ ช่วงเช้า ก่อนที่แสงแดดจะออก เพราะวัคซีนบางตัวจะไวต่อแสงแดดจะทำให้เชื้อตาย ประสิทธิภาพการทำงานของวัคซีนก็จะลดลง  อาหารโคนม อาหารโคนม อาหารโคนม อาหารโคนม อาหารโคนม อาหารโคนม อาหารโคนม

ซึ่งโรค FMD เป็นโรคสำคัญในสัตว์กีบ ฉะนั้นทางฟาร์มจะทำทุกๆ 3 เดือน เนื่องจากพื้นที่ตั้งฟาร์มอยู่ใกล้ถนนที่มีการสัญจรเป็นประจำ เพราะฉะนั้นการทำวัคซีนจึงเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้

ปัญหาหลักใน การเลี้ยงโคนม ที่พบบ่อย คือเต้านมอักเสบ จะส่งผลกระทบ คือ 1. นมขายไม่ได้ 2. ต้องเลี้ยงดู เพราะฉะนั้นต้องดูแลสัตว์เลี้ยงอย่างใกล้ชิด การดูแลเรื่องเต้านมอักเสบก็มีอยู่หลายแบบ คือ

1. คนรีดนม รีดสม่ำเสมอหรือไม่ ดูแลความสะอาดก่อนและหลังรีดหรือไม่
2. การผสมติด ถ้าจะให้ดีควรผสมติดภายใน 1 ปี และไม่เกิน 1 ปีครึ่งโคจะต้องตั้งท้อง แต่ถ้าผู้เลี้ยงไม่สนใจ ปล่อยปละละเลย จับสัดไม่เป็น ดูแลไม่ทั่วถึง บางครั้ง 2-3 ปี ก็ยังผสมไม่ได้
3. โคที่รีดนมเกิน 10-12 เดือน คุณภาพของน้ำนมก็จะลดลง นี่เป็นสาเหตุที่ทำให้เกษตรกรขาดทุน

ควรเลี้ยงในระดับความสามารถที่ตนทำได้

“ถ้าถามว่าทุกวันนี้ประสบความสำเร็จในการทำฟาร์มหรือไม่ ผมตอบว่าไม่ การทำฟาร์มมาหลายสิบปี เราก็ต้องมีการศึกษาไปเรื่อยๆ การทำอาชีพปศุสัตว์เป็นการทำอาชีพที่มีการศึกษาแบบไม่รู้จบ” คุณสมานยืนยัน

หลักการบริหารที่ทำให้ได้โครีดนมอย่างต่อเนื่อง อยู่ที่การดูแลว่าผู้เลี้ยงสามารถดูแลโคได้ครอบคลุมหรือไม่ บางรายเน้นเลี้ยงโคนมในปริมาณสูง เพราะคิดว่าจะได้น้ำนมดิบในปริมาณสูง แต่ถ้าดูแลไม่ทั่วถึงค่าเฉลี่ยที่ได้อาจลดต่ำลง เพราะฉะนั้นควรเลี้ยงในระดับความสามารถที่ตนทำได้ เพราะถ้าโคมากๆ การกินก็ต้องแย่งกันกิน ตัวที่แข็งแรงกว่าก็ได้กินก่อน โรคมือปากเท้าเปื่อย โรคมือปากเท้าเปื่อย โรคมือปากเท้าเปื่อย โรคมือปากเท้าเปื่อย 

ปัจจัยการผลิตนม

เกษตรกรคือต้นน้ำ ผู้ผลิตคือกลางน้ำ ผู้บริโภคคือปลายน้ำ ทั้งสามส่วนนี้ต้องอยู่ด้วยกันให้ได้ ผู้ประกอบการควรเห็นใจเกษตรกร อย่าเอาเปรียบซึ่งกันและกัน สำหรับผู้ผลิตควรพยายามผลิตสินค้าให้มีคุณภาพ ตรงกับความต้องการของตลาด ด้านตลาดหรือผู้ประกอบการเป็นส่วนที่ได้กำไรมากที่สุด ควรเห็นใจเกษตรกรและผู้บริโภคด้วย ถ้าคนกลางไม่เอาเปรียบต้นน้ำและปลายน้ำ คิดว่าอาชีพนี้อยู่รอดแน่นอน โรคมือปากเท้าเปื่อย โรคมือปากเท้าเปื่อย

“อาชีพทุกอาชีพปัจจุบันค่อนข้างลำบาก เนื่องจากผลผลิตราคาตกต่ำ หนำซ้ำยังประสบปัญหาภัยแล้ง ขาดน้ำในการทำการเกษตร แต่อาชีพเลี้ยงโคนมเป็นอาชีพพระราชทาน  เราควรดูแลรักษาและอนุรักษ์ไว้เพื่อให้คนในประเทศมีอาชีพและได้บริโภคของที่ดีมีคุณภาพ สำหรับอาชีพนี้ผมรู้สึกหวงแหนและให้ความสำคัญอาชีพเลี้ยงโคนมเป็นพิเศษ เนื่องจากเป็นอาชีพที่เรารัก” คุณสมานกล่าวถึงอาชีพเลี้ยงโคนมอย่างภาคภูมิใจ โรคมือปากเท้าเปื่อย 

ต้นทุนและการจัดการ

การลดต้นทุนในการทำฟาร์มปัจจุบันไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะทุกอย่างล้วนมีต้นทุนทั้งสิ้น แม้แต่น้ำที่ใช้ในฟาร์ม เกษตรกรต้องกลับมาคิดว่าจะทำอย่างไรเพื่อให้ธุรกิจสามารถอยู่รอด สำหรับรายเล็กถึงระดับกลาง จะเห็นว่าสมัยก่อนเลี้ยงโค 3-5 ตัว รีดนมวันละ 50-80 กก. ก็สามารถส่งลูกเรียนจนจบ โรคมือปากเท้าเปื่อย โรคมือปากเท้าเปื่อย 

แต่ปัจจุบันนี้ถ้าฟาร์มไหนที่รีดนมได้ต่ำกว่า 200 กก./วัน ถือว่าขาดทุนหรือไม่คุ้ม เพราะค่าครองชีพในปัจจุบันสูงขึ้น ค่าใช้จ่ายอื่นๆในฟาร์มก็สูงขึ้นตาม ทำให้ผลกำไรลดลง โรคมือปากเท้าเปื่อย โรคมือปากเท้าเปื่อย 

อนาคตจะเริ่มเลี้ยงโคตัวผู้เพื่อขายเป็นโคเนื้อ เพราะที่ผ่านมาทางฟาร์มจะขายลูกโคตัวผู้ออกทั้งหมด และจะพัฒนาคอกให้สอดคล้องกับจำนวนโคที่เพิ่มขึ้นซึ่ง ณ ตอนนี้ใช้ลวดเส้นเดียวล้อมแบ่งเขตให้โคอยู่ และเดินแทะเล็มหญ้าได้ เลี้ยงในรูปแบบวิถีชาวบ้าน

ต่อไปคิดว่าทำแบบเดิมไม่ได้แล้ว เพราะจะต้องเข้าสู่ระบบการกินอาหารแบบ TMR เพราะต้องแข่งขันเรื่องคุณภาพนม ไม่ว่าจะเป็นเนื้อนม  ไขมันนม และกฎเกณฑ์การรับนมก็มีมากขึ้น ซึ่งเกษตรกรหลายๆ รายอาจจะต่อต้าน เพราะเป็นเหมือนไปเพิ่มภาระหรือความยุ่งยากให้แก่เกษตรกร แต่สำหรับคุณสมานเห็นด้วยกับการเดินหน้าเพื่อทำให้เป็นระบบมากขึ้น แต่อย่างไรก็ตามต้องดูด้วยว่าบ้านเมืองเราควรอยู่ในระดับใด

โทร 081-942-5651

สำหรับผู้ที่สนใจในอาชีพนี้ เริ่มแรกต้องมีโคอย่างน้อย 10 ตัวขึ้นไป แต่ละวันต้องรีดนมได้อย่างต่ำ 200 กก. และจะต้องเป็นคนที่มีใจรักและอดทน รายใหม่ที่จะเริ่มเลี้ยงและเข้ามาปรึกษา สิ่งแรกที่คุณสมานให้ความสำคัญคือ เรื่องเงินทุน ถ้าเป็นเงินกู้ยืมต้องปรับอีกระบบหนึ่ง โรคมือปากเท้าเปื่อย โรคมือปากเท้าเปื่อย

หากเป็นเงินส่วนตัวต้องจะปรับอีกระบบหนึ่ง เช่น ถ้าเป็นเงินทุนส่วนตัว หากได้ลูกโคออกมาสามารถเลี้ยงไว้ทดแทนได้ เพราะถือว่าไม่ได้เสียค่าดอกเบี้ย แต่ถ้าเป็นเงินกู้ยืมมาแนะนำว่าในช่วง 3 ปีแรก ไม่ควรเลี้ยงลูกโค เพราะนอกจากจะต้องมีค่าอาหารแล้วยังต้องมีค่าการจัดการอื่นๆเพิ่มขึ้น

ส่วนกำไรที่ได้จากการรีดนมต้องนำไปเป็นค่าใช้จ่ายภายในฟาร์มและชำระหนี้ หากเลี้ยงลูกโคภาระค่าใช้จ่ายจะเพิ่มขึ้น อาจทำให้ประสบปัญหาขาดทุนหมุนเวียน

อาชีพเลี้ยงโคนมเป็นอาชีพที่มีรายได้ที่มั่นคง

 “สำหรับอาชีพเลี้ยงโคนมผมคิดว่ายังไปได้ เพราะนมเป็นอาหารเสริมที่สามารถนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆทั้งของคาวและของหวาน  ผมคิดว่าสามารถเติบโตได้อีก  เพราะอาชีพนี้ไม่สามารถทำได้ทุกพื้นที่ เนื่องด้วยภูมิประเทศและพื้นที่ที่ถูกจำกัด และหลายๆอาชีพ ณ ปัจจุบันค่อนข้างมีปัญหา

เนื่องจากสังเกตเห็นว่ามีเกษตรกรมาขอตั้งฟาร์มเลี้ยงโคนมเพิ่ม เพราะต้องการหนีการทำอาชีพเดิม แสดงให้เห็นว่าอาชีพเลี้ยงโคนมเป็นอาชีพที่มีรายได้ที่มั่นคง เนื่องจากภาครัฐมีการประกันราคา ฉะนั้นอาชีพนี้เป็นหลักค้ำประกันให้เกษตรกรค่อนข้างแน่นอน เพราะนอกจากจะขายนมได้แล้ว ตัวโคที่ปลดระวางยังสามารถขายเป็นโคเนื้อ และมูลโคยังเป็นที่ต้องการของเกษตรกรชาวไร่ชาวสวน” คุณสมานแสดงความคิดเห็นต่ออาชีพเลี้ยงโคนม

ขอขอบคุณ คุณสมาน เหล็งหวาน 93 ม.8 ต.หนองน้ำแดง อ.ปากช่อง จ.นครราชสีมา

โทร 02-937-4888

การเลี้ยงโคนม ฟาร์มโคนม พันธุ์โคนม อาหารโคนม โรคมือปากเท้าเปื่อย โรคปากเท้าเปื่อยในโค โรคมือเท้าเปื่อย โรคมือเท้าปากเปื่อย การเลี้ยงวัวนม เลี้ยงวัวนม ฟาร์มวัวนม งานโคนม อาหารโคนม อาหารวัวนม ฟาร์มโค ธุรกิจฟาร์มวัว ฟาร์มนม การเลี้ยงวัวให้โตเร็ว