ไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะเริ่มต้นการทำเกษตรโดยที่ไม่มีความรู้ใดเลย ยิ่งก้าวเข้าสู่ยุคเศรษฐกิจขาลงเช่นนี้ หากคิดจะลงทุนเช่นไรด้วยตัวคนเดียว ย่อมประสบผลสำเร็จได้ยากยิ่ง ทางที่ดี คือ การมีเพื่อนคู่คิดร่วมไปกับธุรกิจ เป็นประหนึ่งครอบครัวเดียวกัน ให้การช่วยเหลือซึ่งกันและกัน เลี้ยงเป็ดไข่
การเลี้ยงเป็ดไข่
คุณผดุงศรี กำลังเสือ (คุณศรี) และคุณปราโมทย์ กำลังเสือ (คุณโมทสามีคุณศรี) เป็นเกษตรกรครอบครัวหนึ่ง ซึ่งมีอาชีพเกี่ยวกับเกษตรมานานตั้งแต่จำความได้ จนปัจจุบันอาชีพหลักของครอบครัวกำลังเสือ คือ เลี้ยงเป็ดไข่ แบบเล้าน้ำ และทำนาข้าว
คุณผดุงศรีและคุณปราโมทย์สองสามีภรรยา ซึ่งผันตัวจากคนปลูกข้าวเข้าสู่วงการเลี้ยงเป็ด เพื่อเลี้ยงปากท้องของคนในครอบครัว โดยปรับปรุงโรงเรือนเลี้ยงเป็ดขึ้นใหม่ภายใต้ชื่อว่า “ผดุงศรีฟาร์ม” ตั้งอยู่ที่ 11/1 ม.4 บ้านไผ่หมู ต.วังน้ำเย็น อ.บางปลาม้า จ.สุพรรณบุรี
คุณผดุงศรีย้อนเล่าถึงที่มาของการก้าวเข้าสู่วงการเกษตรไทยว่า แต่ก่อนคุณพ่อ คุณแม่ ของสามี มีอาชีพทำนาข้าวเป็นหลัก และเลี้ยงเป็ดเป็นอาชีพเสริม แล้วหยุดเลี้ยงไป เมื่อคุณผดุงศรีและสามีเข้ามาสานต่อธุรกิจของคุณพ่อ คุณแม่ คุณผดุงศรีมองว่าเมื่อที่ดินก็มีโรงเรือนอยู่แล้วอาจมีการปรับปรุงนิดหน่อย แล้วซื้อเป็ดมาลงเพื่อเลี้ยงเสริมคู่ไปกับการทำนาข้าว เนื่องด้วยการทำนาข้าวประสบปัญหาเรื่องราคาขายข้าวเปลือกต่ำ สวนทางกับราคาต้นทุน ทั้งค่ารถไถข้าว และค่าปุ๋ย/ยาต่างๆ ซึ่งมีราคาสูง
จุดเริ่มต้นการ เลี้ยงเป็ดไข่
คุณผดุงศรียอมรับว่าช่วงนั้นเป็นช่วงที่ครอบครัวมีรายจ่ายมากมาย ทั้งค่าใช้จ่ายในครัวเรือน ค่าเล่าเรียนลูก และต้นทุนในการทำนาข้าว ทำให้คุณศรีและสามีต้องดิ้นรนเพื่อความอยู่รอด จึงเป็นจุดเริ่มต้น เลี้ยงเป็ดไข่
“เริ่มเลี้ยงเป็ดมาได้เพียง 5 ปี แรกเริ่มเลี้ยงเพียง 2,000 ตัว เท่านั้น แต่เมื่อได้รายได้ดี จึงขยายเพิ่มอีก 1,500 ตัว รวมเป็น 3,500 ตัว บนเนื้อที่ 23 ไร่ ซึ่งแบ่งเป็นบ่อเลี้ยงปลาเบญจพรรณจำนวน 2 บ่อ ขนาดบ่อละ 7 ไร่ ส่วนของนาข้าวและโรงเรือนเลี้ยงเป็ดขนาด 17 ห้อง บนพื้นที่ 2 ไร่” คุณผดุงศรีกล่าวเสริมถึงจุดเริ่มต้นในการ เลี้ยงเป็ดไข่
ปัจจุบันต้องยอมรับว่าไม่ใช่เรื่องง่ายในการลงทุนเลี้ยงเป็ดหนึ่งรุ่น ผดุงศรีฟาร์มก็เช่นกัน จึงเข้าร่วมเป็นลูกเล้ากับทางปรานีฟาร์ม เพราะเป็นเกษตรกรอย่างเรา ไม่ต้องหาตลาดเองก็สามารถมีรายได้ที่แน่นอน ไม่ต้องกังวลเรื่องไข่ค้างไม่มีที่ไป และทุกคนในปรานีฟาร์ม ทั้งเจ๊ปรานี (คุณปรานีเจ้าของปรานีฟาร์ม) และลูกสาวทั้งสองคน(คุณเชอร์รี่และคุณมะปราง) ให้ความช่วยเหลือตนเป็นอย่างดีมาตลอด
“ครอบครัวสามารถเลี้ยงเป็ดและส่งลูกเล่าเรียนจนจบปริญญาได้นั้น ต้องขอบคุณทางปรานีฟาร์ม เพราะเขาเข้ามาช่วยเหลือเราในทุกเรื่อง ทั้งให้คำปรึกษา ส่งเสริมการเลี้ยง จัดอบรมเกี่ยวกับเทคนิคการเลี้ยงเป็ด ทั้งยังช่วยเหลือในเรื่องค่าใช้จ่าย หากไม่มีเงินซื้อเป็ดทางปรานีฟาร์มจะออกให้ก่อน แล้วเราก็เอาเป็ดมาเลี้ยงออกไข่ ขายไข่ แล้วทยอยนำเงินคืน ซึ่งจุดนี้ทำให้เรารู้สึกโอเคกับทางปรานีฟาร์มมาก” คุณผดุงศรีเปิดเผยถึงความรู้สึกที่มีต่อการเป็นลูกเล้าของปรานีฟาร์ม
สภาพพื้นที่เลี้ยงเป็ด
การเลี้ยงเป็ดส่วนใหญ่จะมีทั้งเลี้ยงเป็นแบบเล้าดิน และเล้าน้ำ ซึ่งโรงเรือนทั้ง 2 แบบ มีความแตกต่างกัน ทั้งรูปแบบโรงเรือน และการจัดการ ที่มีความยุ่งยากแตกต่างกันออกไป
โรงเรือนแบบเล้าดิน จะมีลักษณะ คือ เป็นโรงเรือนบนพื้นดิน ซึ่งจะต้องมีการขุดบ่อน้ำขนาดเล็กสำหรับให้เป็ดเล่นน้ำคลายเครียด ทำให้บริเวณรอบบ่อน้ำจะมีความชื้นแฉะอยู่เสมอ ทำให้มีการสะสมของเชื้อโรคได้ง่าย อากาศถ่ายเทไม่สะดวก เป็ดเครียด ผลผลิตไข่ต่ำลง
โรงเรือนแบบเล้าน้ำ จะสร้างให้มีส่วนที่ยื่นออกไปในบ่อน้ำ ทำให้สามารถระบายอากาศได้ดีกว่า เป็ดไม่ค่อยเครียด เมื่อล้างคอกก็สามารถฉีดน้ำล้างลงบ่อปลาได้ทันที ไม่ทำให้พื้นชื้นแฉะอีกด้วย
อาหารคือ หัวใจสำคัญของการเลี้ยงเป็ด
สิ่งสำคัญในการเลี้ยงเป็ดไข่คือ “ไข่” เลี้ยงอย่างไรให้ ไข่มาก ไข่ดก และมีคุณภาพ คุณผดุงศรีเลือกใช้อาหารจากบริษัท บางกอกแร้นช์ จำกัด (BR GROUP) ใช้มาตั้งแต่เลี้ยงเป็ดรุ่นแรกจนถึงปัจจุบัน โดยสัดส่วนการให้อาหาร 1 ถุง ต่อเป็ด 200 ตัว
“รู้สึกว่าอาหารของบางกอกแร้นช์ ราคากับคุณภาพอาหารเหมาะสมกัน เป็ดกินแล้วให้ผลผลิตดี ไข่ดก ได้ไข่ฟองใหญ่ น้ำหนัก 2.4-2.5 กก./ฟอง ที่สำคัญ คือ โปรตีนที่ใช้ในสูตรอาหารเป็นโปรตีนจากพืชเท่านั้น ซึ่งคล้ายกับคนที่กินมังสวิรัติ และด้วยเหตุนี้เองทำให้เม็ดอาหารมีลักษณะไม่ค่อยจับตัวเป็นก้อนเท่าโปรตีนจากสัตว์ ดังนั้นจะเห็นลักษณะเม็ดอาหารที่เล็กและปนมากกว่าสูตรอาหารยี่ห้ออื่น แต่เมื่อเป็ดกินแล้วกลับได้ประสิทธิภาพในการเปลี่ยนอาหารที่ดี ได้ไข่ดก และมีคุณภาพ
ในช่วงแรกที่เริ่มใช้อาหารอาจมีปัญหาบ้าง เนื่องจากถุงอาหารบางไปนิด ถุงบรรจุขาดง่าย เก็บได้ไม่นาน แต่เมื่อแจ้งทางบริษัทฯ ไปก็ได้รับการแก้ไขจากบริษัทฯ ทำให้ไม่มีปัญหาเรื่องถุงบางแล้ว เมื่อไม่นานมานี้ก็มีคุณหมอซึ่งเป็นคนดูแลเรื่องอาหารเป็ดเข้ามาดูสุขภาพเป็ดในเล้า สอบถามเกี่ยวกับประสิทธิภาพการใช้อาหาร ทำให้รู้สึกว่าโอเคมากกับการใช้อาหารของบริษัท บางกอกแร้นช์” คุณผดุงศรีกล่าวถึงความรู้สึกที่ได้ใช้อาหารของบางกอกแร้นช์
การบริหารจัดการฟาร์มเป็ด
เป็ดที่รับเข้ามาเลี้ยงจะเป็นเป็ดสาวอายุประมาณ 5 เดือน จากทางปรานีฟาร์ม ซึ่งเป็นเป็ดสาวที่แข็งแรง และสมบูรณ์ พร้อมให้ไข่ทันที โดยหลังจากที่ลงเป็ดวันแรกจะมีการทำวัคซีนตามโปรแกรมของสัตวแพทย์ โดยสัตวแพทย์ 3-4 คน จะเข้ามาฉีดวัคซีนให้ สิ่งสำคัญ คือ เป็ดทุกตัวต้องได้รับวัคซีน เพื่อเป็นการควบคุมและป้องกันการเกิดโรค
นอกจากการทำวัคซีนแล้ว ทางผดุงศรีฟาร์มยังมีการเสริมวิตามิน/สารผสมล่วงหน้า “เนเจอร์ วีต้า วิท (NATURE VETA VIT)” โดยผสมลงในน้ำให้เป็ดกินด้วย สารเสริมดังกล่าวคุณผดุงศรีบอกว่าซื้อมาจากทางปรานีฟาร์มโดยตรง ซึ่งหากพบปัญหาใดก็จะเข้าไปปรึกษากับทางปรานีฟาร์ม เพื่อขอคำแนะนำและแนวทางการแก้ไขร่วมกัน
การให้อาหารเป็ด
คุณผดุงศรีเล่าถึงการจัดการเป็ดไข่ว่า ตนและสามีจะช่วยกันดูแลเล้าเป็ด โดยจะแบ่งกันดูแลเป็นสัดเป็นส่วน คือ ในช่วงเช้าประมาณ 05.00 น. ก่อนสามีเข้าไปดูนาข้าว จะเปิดน้ำผสมวิตามินให้เป็ดก่อน หลังจากนั้นคุณผดุงศรีจะเป็นคนเทอาหารให้เป็ด แล้วจึงเปิดคอกให้เป็ดออกไปเล่นน้ำ และทำการเก็บไข่ในเล้า ในระหว่างที่เป็ดเล่นน้ำจะมีการเสริมพืชจำพวกผักตบชวาให้เป็ด เพื่อคลายเครียด และเป็นแหล่งเยื่อใยเพิ่มเติมให้เป็ดอีกด้วย
ในช่วงกลางวันก็มีการให้อาหารอีกครั้ง เพื่อกระตุ้นการกิน คุณผดุงศรีให้เหตุผลว่า “เลี้ยงเป็ดก็เหมือนเลี้ยงเด็ก ซึ่งต้องมีสิ่งเร้าเข้ามากระตุ้นความสนใจ และการเทอาหารใหม่ทุกครั้งนั้นเรียกร้องความสนใจของเป็ดได้ค่อนข้างดี ทำให้เป็ดหันมาสนใจกินอาหารมากขึ้น ”ตกเย็นมีการให้อาหาร และเปิดน้ำผสมวิตามินให้เป็ดอีก 1 ครั้ง และเริ่มไล่เป็ดเข้าเล้าประมาณ 00.00 น. ทำแบบนี้ทุกวันจนกระทั่งหมดหนึ่งรุ่นที่เลี้ยง
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายไข่เป็ด และเป็ด
ในหนึ่งวันเปอร์เซ็นต์การออกไข่ของเป็ดแต่ละรุ่นไม่ต่ำกว่า 90% ด้วยเหตุนี้ทำให้ครอบครัวกำลังเสือมีรายได้จากการเก็บไข่เป็ดทุกวันๆ ละประมาณ 1,000-2,000 บาท ราคาไข่เป็ดปัจจุบันทางปรานีฟาร์มจะรับซื้อสูงกว่าที่อื่นประมาณ 3.40 บาท/ฟอง และไข่ที่ได้มีลักษณะฟองใหญ่ เปลือกไม่บาง หรือผิดรูปแต่อย่างใด อาจมีบ้างในบางครั้งแต่ก็ไม่มาก ระยะเวลาเลี้ยงประมาณ 14-15 เดือน จึงเริ่มปลดเป็ด
ก่อนปลดเป็ดทางฟาร์มจะติดต่อไปยังปรานีฟาร์มว่าจะมีลูกเป็ดเข้ามาช่วงใด และสามารถขายเป็ดปลดกับพ่อค้าเจ้าใด ราคาขายที่เคยขายได้ประมาณ 50-65 บาท/ตัว ซึ่งขึ้นกับราคาของท้องตลาดในเวลานั้น หลังจากปลดเป็ดจะมีการลอกฟางทิ้งที่ท้ายบ่อ เพื่อเป็นอาหารให้ปลา และมีการล้างพื้นคอก ลงน้ำยาฆ่าเชื้อ เตรียมโรงเรือน และพักเล้าไม่ต่ำกว่า 30 วัน เพื่อรอลงเป็ดรุ่นถัดไป
“เป็ดเลี้ยงไม่ยาก แค่เราใส่ใจรายละเอียดสักนิด เช่น ดูแลความสะอาด รางน้ำ รางอาหาร ทุกครั้ง ก่อนเทอาหารใหม่ ต้องนำอาหารเก่ารวมเป็นที่เดียวกัน เพื่อไม่ให้เกิดการปนกันระหว่างอาหารใหม่หรือเก่า และควรเก็บสิ่งแปลกปลอมออกจากรางอาหารก่อนเทใหม่ทุกครั้ง เพื่อสุขภาพที่ดีของเป็ดในฟาร์ม ”คุณผดุงศรีทิ้งท้ายถึงจุดสำคัญในการดูแลสุขภาพเป็ด
ฝากถึงเกษตรกรที่สนใจเลี้ยงเป็ด
คุณผดุงศรียังฝากข้อความเล็ก ๆ ถึงเกษตรกรที่สนใจอาชีพเลี้ยงเป็ดไข่ ว่า “จากที่ตนเป็นเกษตรกรมานาน ทั้งปลูกข้าว เลี้ยงเป็ด และทำบ่อปลา อาชีพเลี้ยงเป็ดเป็นหนึ่งอาชีพที่พาครอบครัวตนมาอยู่ ณ จุดนี้ได้ สามารถมีกินเลี้ยงครอบครัวได้ เป็นอาชีพที่ได้เงินแน่นอน เพราะเป็ดออกไข่ทุกวัน อย่างน้อยคุณก็มีไข่กินทุกวันแล้ว ไม่เคยคิดหวงวิชา ถ้าอยากได้คำแนะนำก็เข้ามาปรึกษากันได้ เพราะเราก็อยากให้ทุกคนมีอาชีพที่ดี หาเลี้ยงครอบครัวตนได้
ที่สุดคือ อยากขอบคุณทางปรานีฟาร์มจากใจ ที่ให้ความช่วยเหลือเกษตรกรตาดำๆ คนหนึ่ง ให้มีอาชีพเลี้ยงดูครอบครัวมาจนถึงทุกวันได้ โดยเฉพาะตอนที่เริ่มเลี้ยงใหม่ๆ ซึ่งเราก็ไม่มีประสบการณ์ ก็ได้คำแนะนำจากปรานีฟาร์ม และได้รับความช่วยเหลือเรื่องเงิน ปรานีฟาร์มตอนนี้ก็เปรียบเสมือนคนในครอบครัวเรา ซึ่งพร้อมให้ความช่วยเหลือลูกเล้าทุกคน”
ขอขอบคุณข้อมูลดีๆ จาก คุณผดุงศรี กำลังเสือ (คุณศรี), คุณปราโมทย์ กำลังเสือ (คุณโมท) 11/1 บ.ไผ่หมู ม.4 ต.วังน้ำเย็น อ.บางปลาม้า จ.สุพรรณบุรี 72150 โทร.095-819-0990 (คุณผดุงศรี)
