นมแพะ แปรรูปเป็นชีสและโยเกิร์ต จากหนุ่มออสซี่ ผลิตป้อนแหล่งท่องเที่ยวชลบุรี

นมแพะ เมื่อกล่าวถึงแพะ หลายๆ คนจะนึกถึง เนื้อ และ นม ที่มีคุณค่าทางอาหาร คุณสมบัติทางยา มีสัดส่วนของแคลเซียมที่สูงกว่านมอื่นๆ ทั่วไป และอีกหลายๆ คนจะร้อง อี๋ เพราะกลิ่นสาปที่ติดมากับนมและเนื้อของแพะที่ทำให้ถึงกับอาเจียนกันเลยทีเดียว แต่ด้วยคุณประโยชน์ที่มากมายก็ทำให้อดเสียดายไม่ได้ อาจจะต้องยอมกลั้นใจรับประทานกันเลย

โปรตีนในนมแพะช่วยในการผลิตและรักษาปริมาณเซลล์เม็ดเลือดขาวให้คงที่ และมีกรดไขมันจำเป็น ซึ่งได้แก่ กรดไขมันลิโนเลอิค ซึ่งในน้ำนมแพะมีสูงถึง 0.95 กรัม/100 กรัม และกรดไขมันจำเป็นแอลฟาลิโนเลอิค (กลุ่มโอเมก้า 3 ซึ่งในนมแพะมีอยู่ประมาณ 0.03 กรัม/100 กรัม) และไขมันในน้ำนมแพะยังเป็นตัวลำเลียงวิตามินที่มีส่วนเพิ่มภูมิต้านทานให้แก่ร่างกายอีกด้วย

แท้จริงแล้วยังมีผลิตภัณฑ์แปรรูปจาก นมแพะ ที่ให้คุณประโยชน์เช่นเดียวกัน และรับประทานง่ายกว่า อย่าง ชีส และโยเกิร์ต ที่ถูกมองข้ามไป หากใครที่อยากได้รับคุณค่าทางโภชนาการจาก นมแพะ ก็ลองหันมารับประทานผลิตภัณฑ์แปรรูป นมแพะ อย่าง ชีส และโยเกิร์ต ที่มีความหอมอร่อย น่ารับประทานมากๆ กันดูนะคะ

การเลี้ยงแพะ

แพะเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ที่ให้ผลผลิตได้หลายรูปแบบ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นเนื้อและนม จัดอยู่ในกลุ่มสัตว์เคี้ยวเอื้อง เช่นเดียวกับโค กระบือ แต่มีขนาดเล็ก ซึ่งขนาดตัวจะแปรผันไปตามเพศ พันธุ์ สิ่งแวดล้อม ปัจจัยด้านสุขภาพ และคุณภาพของอาหารที่ได้รับ สามารถนำมาทำประโยชน์ได้หลายอย่าง เช่น แพะพันธุ์แองโกล่า (Angola) และพันธุ์แคชเมียร์ (Cashmere) นิยมเลี้ยงไว้ตัดขน ถือได้ว่าเป็นอุตสาหกรรมที่มีมูลค่าสูงมากในตลาดแถบทวีปยุโรป อเมริกา และออสเตรเลีย แต่ประเทศไทยเป็นประเทศเขตร้อน จึงไม่นิยมเลี้ยงแพะพันธุ์นี้ไว้เพื่อผลิตขน ส่วนใหญ่จะเลี้ยงเพื่อใช้ประโยชน์จากนมและเนื้อ

ฟาร์มแพะลูลูแอนด์เดซี่ เป็นฟาร์มหนึ่งในจังหวัดชลบุรี ที่มีการรีด นมแพะ และนำมาแปรรูปเป็นชีส และโยเกิร์ต ที่มีคุณค่าทางอาหารสูง และรับประทานง่าย โดย คุณบาตัน (Mr. Gregory Baton) ชาวออสเตรเลีย ที่มีครอบครัวอยู่ในเมืองไทยมานาน เนื่องจากอยากให้รอบๆ บ้านมีความเป็นธรรมชาติ และตอนนั้นราคาที่ดินมีราคาถูกประมาณ 200,000 บาท/ไร่ จึงซื้อพื้นที่รอบๆ บ้านไว้

แต่จะปล่อยทิ้งไว้ก็กลัวว่าจะไร้ประโยชน์ และได้รับคำแนะนำมาจากเพื่อนในเรื่องของการเลี้ยงแพะ จึงสนใจและเริ่มเลี้ยงจากการซื้อเจ้าลูลู่และเดซี่มาจากฟาร์มแพะที่ นครสวรรค์ และชะอำ เลี้ยงในลักษณะสัตว์เลี้ยง และรีดนมทำชีส และโยเกิร์ต เป็นโฮมเมด ชีสเป็นสูตรของฝรั่งเศส ที่คุณบาตันหาข้อมูลจากอินเตอร์เน็ต และลองทำดู แล้วนำไปปรับปรุงกับเชฟของร้านอาหารฝรั่งเศส จนได้ชีสที่มีรสชาติตามต้องการ

หลังจากนั้นประมาณ 6 เดือน ได้รับความสนใจจากเพื่อนชาวต่างชาติมาก จึงขยายพันธุ์และผลิตชีสมากขึ้น ปัจจุบันมีส่งตามร้านอาหารต่างๆ ซุปเปอร์มาร์เก็ต โรงแรม และบางครั้งจะมีคนมาซื้อที่บ้าน การผลิตนมเพื่อทำชีสภายในฟาร์มจัดว่าผลิตไม่มาก เพราะไม่เน้นการทำเชิงธุรกิจ

สภาพพื้นที่เลี้ยงแพะ         

คุณบาตันกล่าวว่า “ผมเลี้ยงเป็นงานอดิเรก เป็นสิ่งที่ชอบ ดูบรรยากาศแล้วสดชื่น พื้นที่จะเสียหากปล่อยไว้เฉยๆ นโยบายของคุณบาตัน คือ เลี้ยงอย่างไม่อึดอัด เพื่อให้แพะอยู่อย่างสบาย และจัดการดูแลได้อย่างทั่วถึง โดยจะควบคุมปริมาณไว้ไม่ให้เกิน 52 ตัว ปีนึงจะผสมแพะแค่ชุดเดียว พื้นที่ส่วนที่เลี้ยงแพะมีประมาณ 18 ไร่ เลี้ยงมาแล้วกว่า 10 ปี พันธุ์แพะเราไม่มีสายพันธุ์แท้ เราเลี้ยงแพะสายพันธุ์พื้นเมือง เพราะการนำเข้าค่อนข้างยุ่งยาก และราคาแพง ราคาของกระบวนการนำเข้าขึ้นสูงมากจากปีก่อนๆ” คุณบาตันกล่าว

การบำรุงดูแลรักษาแพะ

ที่ฟาร์มจะมีคนงานดูแล 5 คน มีหน้าที่กวาดคอก เกี่ยวหญ้า เก็บใบไม้ ให้อาหาร ดูแลแปลงหญ้า ปลูกหญ้า เราจะผลิตชีสประมาณ 30-40 กิโลกรัมต่อเดือน จะรีดนมในช่วงเช้าและช่วงเย็น ของแม่คลอดใหม่ หลังจากนั้นจะรีดเวลาเดียว คือ ประมาณ ตี 5 ของทุกวัน ฟาร์มไม่มีปัญหาเรื่องโรคเต้านมอักเสบ (Mastitis) มาปีกว่าๆ แล้ว

โดยคุณสบัน สัตวบาลผู้ดูแลแพะ ปรับความเข้มข้นของน้ำยาจุ่มเต้าให้เหมาะกับแพะที่ฟาร์ม จากคำแนะนำเดิม คือ 1:4 ผสมกับน้ำเปล่า แต่พบว่าไม่ได้ผลเท่าที่ควร มีแพะตาย จึงค่อยๆ ปรับความเข้มข้นขึ้น ตอนนี้ใช้ 100 เปอร์เซ็นต์ เพราะช่วยยึดเกาะกับหัวนมได้นาน และพบว่าแพะที่ฟาร์มไม่เป็นโรคเต้านมอักเสบอีกเลย

วิธีการทำชีสจาก นมแพะ

การทำชีส หลังจากที่คนงานรีดนมมาแล้วจะนำไปพาสเจอร์ไรส์ที่อุณหภูมิประมาณ 68-73 องศาเซลเซียส เพื่อฆ่าเชื้อด้วยความร้อนก่อน จากนั้นจะทำให้เย็นลงอุณหภูมิประมาณ 50 องสาเซลเซียส ผสมเอนไซม์และหัวเชื้อชีส ทิ้งไว้ประมาณ 4-5 ชั่วโมง ที่อุณหภูมิห้อง

โดยห้ามเคลื่อนย้าย จากนั้นแยกเคริด (Curd : มีลักษณะเป็นลิ่มกึ่งแข็งกึ่งเหลว) ออกจากน้ำเวย์  (Whey : การแยกตัวเป็นชั้นของน้ำและตะกอนนม) แล้วเอาเคริตมาแช่เย็นประมาณ 5 วัน ให้สะเด็ดน้ำ แล้วคั้นเป็นครีมชีสผสมเกลือเล็กน้อย นำไปใส่ในบล็อกเพื่ออัดเป็นชีส อัดประมาณ 2 สัปดาห์ แล้วนำไปตากในตู้เย็นพร้อมจำหน่าย สามารถเก็บไว้ได้นานจนกว่าจะบริโภค ยิ่งนานจะทำให้แห้งจนเป็นก้อนเหมือนไม้ รสชาติเข้มข้นขึ้น

ลูกค้าส่วนใหญ่นิยมชีสอ่อนๆ ประมาณ 3 สัปดาห์ ขายก้อนละ 300 บาท ปริมาณ 130 กรัม ต้นทุนการผลิต 1 ก้อน ประมาณ 300 บาท ซึ่งคุณบาตันบอกว่าทำด้วยใจรัก หากจะให้คุ้มต้องเลี้ยงแพะมากกว่านี้ หากเลี้ยงน้อยก็จะไม่คุ้มทุน

การบริหารจัดการฟาร์มแพะ

แพะสามารถผสมพันธุ์ได้ตั้งแต่อายุ 7-8 เดือน แต่จะมีความสมบูรณ์เต็มที่เหมาะแก่การใช้ผสมพันธุ์ที่อายุประมาณ 10-12 เดือน ที่ฟาร์มจะให้ผสมตอนปีครึ่ง การจัดชุดผสม จะมีแปลงเฉพาะ ปล่อยประมาณ 10-20 นาที ถ้าไม่ผสมก็จะปล่อยผสมในวันถัดไป ส่วนใหญ่จะทราบตัวที่พร้อมผสม โดยการเฝ้าสังเกตการเป็นสัดของตัวเมีย ถ้าผู้ดูแลสังเกตให้ดีจะได้ตัวเมียมากขึ้น เพราะการผสมครั้งแรกของช่วงที่เอสโตรเจน (Estrogen) สูง จะมีโอกาสได้ลูกตัวเมียมากกว่า

จากการที่เคยทำวิจัยเรื่องนี้ น้ำเชื้อตัวผู้ที่แสดงความเป็นเพศเมีย หากมีอยู่ในตัวเมียมากจะทำให้ สเปิร์มที่แสดงลักษณะความเป็นเพศเมียมีโอกาสรอดมาก จะมีโครโมโซมตัวเมียมากกว่า เคยทำครั้ง สองครั้ง ทำให้ได้ตัวเมียมาก แต่ตอนนี้ไม่ได้ทำแล้ว จึงได้ลูกเพศผู้ต่อเพศเมียเป็น 50:50 เราจะให้ผสม 3 ครั้ง ต่อ 15 นาทีต่อวัน

แพะมีประมาณ 52 ตัว เป็นตัวผู้ 5 ตัว เลี้ยงแยกตัวผู้ ตัวเมีย เพื่อให้การผสมพันธุ์ไม่ล้มเหลว เพราะเราจะทราบว่าแม่แพะตัวนี้ผสมวันไหน คลอดวันไหน สามารถควบคุมจำนวนนมได้ หากมีความต้องการเยอะจะผสมเยอะ เวลาการจัดชุดผสมจะเข้าผสมประมาณ 12-14 แม่ เผื่อติดประมาณ 10 แม่ จะได้พอดีกับการรีดนม พอคลอดเสร็จจะแยกออกมาทันที มาจัดการดูแลและป้อนนมเอง เพื่อให้แม่ไม่คุ้นกับลูก โดยรีดนมแม่แพะมาป้อนลูกแพะ

การให้อาหารและน้ำแพะ

แพะเป็นสัตว์ที่ทนต่อความร้อนได้ดี มีความสามารถในการปรับตัวได้สูง สามารถเลี้ยงได้ในสภาพแวดล้อมที่ทุรกันดารแห้งแล้ง ร้อนชื้นหรือหนาวเย็น  เพราะแพะมีไขมันใต้ผิวหนังน้อย มีขนสั้น ขนเป็นเงา ซึ่งจะทนความร้อนหรือความชื้นได้ดี และช่วยให้สะท้อนแสงแดดทำให้แพะสามารถทนต่อความร้อนในสภาพพื้นที่เขตร้อนได้ ถ้าฝนตกติดๆ กันหลายวัน คนดูแลต้องนำอาหารมาให้ เพราะแพะกินหญ้าที่เปียกแล้วจะส่งผลให้ท้องอืด ต้องแก้ไขด้วยการกรอกน้ำมันพืช ถ้าปล่อยไว้อาจตายได้

การจัดการเรื่องอาหารของแพะ ฟาร์มจะมีพื้นที่ 8 ไร่ แบ่งเป็น 6 แปลง ในแต่ละแปลงจะปลูกหญ้าเนเปียร์ และต้นข่อย ไว้สำหรับเป็นอาหารของแพะ โดยจะปล่อยแพะเข้าแปลง ประมาณ 10 โมง ถึง บ่าย 3 โมง เพราะเป็นช่วงเวลาที่แดดร้อน พยาธิจะน้อย ปล่อยแปลงละไม่เกิน 8 วัน จะหมุนเวียนแปลง เพื่อกำจัดพยาธิ และจะพักหญ้าประมาณ 30 วัน ตัดหญ้าเนเปียร์ให้กิน  แล้วก็มีอาหารสำเร็จรูปเสริม จะให้ใบข่อยที่มีโปรตีนสูง แพะชอบกิน ส่วนใบกระถินทางฟาร์มจะไม่ให้กิน เพราะทำให้ท้องเสีย แปลงหญ้าจะมีน้ำขังตลอด หากช่วงแล้งจะออกไปหาหญ้าข้างนอกมาให้ เนื่องจากมีแพะไม่มาก สามารถหาหญ้าจากข้างนอกได้อย่างเพียงพอ

แพะเป็นสัตว์แห่งพื้นที่แห้งแล้ง อดทน บางตัวจะอ้วนขึ้นในฤดูแล้ง  มันชอบกินหญ้าแห้ง จะกินได้ปริมาณมาก และมีโภชนาการมากกว่าหญ้าสดที่อุดมไปด้วยน้ำ ตอนนี้ที่ฟาร์มกำลังปลูกหญ้าอุบล พาสพาลัม มีลักษณะเด่น คือ เป็นหญ้าที่มีความเหมาะสมในพื้นที่ลุ่มน้ำขัง ดินมีความอุดมสมบูรณ์ต่ำ มีความเป็นกรด ทนต่อน้ำท่วมขัง และยังคงความเขียวสดได้ในฤดูแล้ง ต้นสูง พยาธิขึ้นไม่ได้  แต่แพะไม่ค่อยชอบกิน จะกินเมื่อไม่มีอาหารอย่างอื่น มีโปรตีนไม่สูงประมาณ 3%

การจัดการเรื่องโรค จะถ่ายพยาธิปีละ 2 ครั้ง คุณบาตันเคยซื้อวัคซีนจากออสเตรเลียมาใช้หลายปีมาแล้วตามคำแนะนำ แต่ปัจจุบันไม่ได้ซื้อมาใช้แล้ว ทางกรมปศุสัตว์จะมาเจาะเลือดแพะไปตรวจตอนจับขาย และฉีดวัคซีนตอนนำเข้ามาเลี้ยงใหม่

ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายชีส และโยเกิร์ต

การตลาดฟาร์มแห่งนี้มีเว็บไซต์ที่เป็นสื่อในการขาย จะมีคนโทรเข้ามาขอซื้อไป ลูกแพะตัวเมียจะเก็บไว้ขยายพันธุ์รีดนม ส่วนตัวผู้จะขายเป็นพ่อพันธุ์ เราจะเก็บไว้เป็นพ่อพันธุ์บางตัว วิธีเลือกเก็บพ่อพันธุ์เราจะดูจากรายการประวัติของปริมาณน้ำนมจากแม่ที่ผสมกับพ่อพันธุ์ตัวนั้นๆ แม่ที่คลอดแล้วจะรีดนมประมาณ 40 อาทิตย์ อายุประมาณ 6-7 ปี จะขายออก ถ้าแก่กว่านั้นไม่เหมาะแก่การขาย

ช่วงที่ นมแพะ ของฟาร์มไม่เพียงพอต่อความต้องการของลูกค้า เคยไปซื้อ นมแพะ พันธุ์ซาแนนมา เพิ่ม ซึ่งได้ชีสที่แตกต่างไป ทั้งเรื่องของปริมาณ และรสชาติ เพราะว่าเป็นนมที่แช่เย็นมา คุณภาพที่ได้จึงแตกต่างกัน และลูกค้าส่วนใหญ่จะติดปากกับรสชาติชีสจากแพะลูกผสมพื้นเมืองของทางฟาร์มเรา และที่สำคัญนมของฟาร์มเราทำทุกวัน เป็นนมสดคุณภาพดีเสมอ

ขอขอบคุณข้อมูล ฟาร์มแพะลูลูแอนด์เดซี่ ตั้งอยู่ที่ 29 ม.9 ต.หนองปลาไหล อ.บางละมุง จ.ชลบุรี 20150