การปลูกไม้ดอกไม้ประดับมีอยู่ 3 แบบหลักๆ คือ ปลูกใส่กระถาง ปลูกแบบแขวน และปลูกในแท่งเพาะชำ แต่ละคนก็จะเลือกปลูกกันตามความชอบ “ ต้นลิปสติก ” เป็นไม้แขวนอีกชนิดหนึ่งที่น่าสนใจ ด้วยลักษณะใบและดอกที่เหมือนกับหลอดลิปสติก มีทั้งสีส้ม สีเหลือง สีชมพู และสีแดง ซึ่งเป็นไม้ที่มีความแปลกตา และเป็นไม้กึ่งเลื้อยกึ่งล้มลุก จึงไม่แปลกหากมีคนนิยมนำมาปลูกตามริมรั้วบ้านเพื่อประดับตกแต่งให้ดูสวยงาม
ลักษณะทั่วไปของลิปติกเป็นไม้เลื้อยยาวประมาณ 2-3 เมตร ใบเป็นรูปหอก สีเขียวหนาักๆ คือ ปลูกใส่กระถาง ปลูกแบบแขวน และปลูกในแท่งเพาะชำ แต่ละคนก็จะเลือกปลูกกันตามความชอบ ส่วนลักษณะของดอกจะออกตามข้อใบ มีกลีบเลี้ยงเป็นลักษณะเหมือนหลอด และมีดอกอยู่ด้านใน เมื่อดอกใกล้จะบานจะมีลักษณะเหมือนกับหลอดลิปสติกที่กำลังเปิด จึงได้ชื่อว่า ดอกลิปสติก
การปลูกและบำรุงดูแลต้นลิปสติก
ทีมงานนิตยสารไม้ดอกไม้ประดับ ได้เดินทางมาพบกันสวนไม้แขวน ลุงจ่อย เจ้าของสวนไม้แขวนลิปสติกที่ทำมานานกว่า 10 ปี ในพื้นที่ 4 ไร่ และมีแม่พันธุ์กว่า 1,000 ต้น ภายในพื้นที่สวนทั้งหมดของลุงจ่อยมีประมาณ 20 กว่าไร่ และยังได้ทราบอีกว่าอาชีพแรกเริ่มของลุงจ่อยไม่ได้ทำลิปสติกมาก่อน แต่เป็นบุคคลที่ปลูกเลี้ยงกล้วยไม้สายพันธุ์แคทลียามานานกว่า 30 ปี
ย้อนไปเมื่อหลายปีก่อนตอนที่ลุงจ่อยยังเป็นลูกน้องสวนกล้วยไม้อยู่ ทำอาชีพรับจ้างมาเรื่อยๆ และได้ศึกษาเรียนรู้การทำกล้วยไม้แคทลียา จึงได้สายพันธุ์จากเจ้าของสวนมาทดลองปลูกและเลี้ยงมาเรื่อยๆ เมื่อคิดว่าตัวเองเริ่มมีความสามารถจึงได้ตัดสินใจออกจากสวน และเก็บเงินซื้อที่ดินเพื่อสร้างสวนเป็นของตัวเอง โดยในตอนแรกซื้อที่ดินประมาณ 10 ไร่ จากนั้นเมื่อลุงจ่อยได้ทำสวนกล้วยไม้อย่างจริงจัง ด้วยความรู้ที่สะสมมาหลายปี ลุงจ่อยจึงได้ส่งกล้วยไม้เข้าประกวดจนได้รางวัลยอดเยี่ยม และได้รับถ้วยรางวัลจากสมเด็จพระเทพฯ ซึ่งทำให้ลุงจ่อยและครอบครัวภูมิใจมาก และที่สำคัญทำให้เป็นที่รู้จักของคนในวงการกล้วยไม้มากขึ้น
พี่ฉวีวรรณ ดอนจันดา เล่าว่า “พี่ชายไปซื้อพันธุ์มาให้น้องๆ ทดลองเลี้ยงดู ตลาดตอนนั้นก็ยังไปเรื่อยๆ พอทำก็ขายได้ต้นละ 20 บาท เมื่อ 10 ปีที่แล้ว ก็ขายดีมาก เพระมันทำง่าย ออกดอกเร็ว แต่ก็เน่าง่ายเหมือนกัน จึงต้องฉีดยาอยู่บ่อยๆ จากนั้นก็ทำมาเรื่อยๆ จนถึงตอนนี้
การบริหารจัดการ ต้นลิปสติก
การขยายพันธุ์ลิปสติกมีอยู่ 2 วิธี คือ การเพาะเมล็ด และการปักชำกิ่ง โดยทางสวนเลือกวิธีการปักชำกิ่งเนื่องจากที่สวนมีต้นแม่พันธุ์อยู่แล้ว จึงไม่ต้องใช้วิธีการเพาะเมล็ด พี่ฉวีวรรณบอกว่าอันดับแรกจะตัดต้นลิปสติกให้เป็นท่อนๆ ตามข้อ จากนั้นนำกาบมะพร้าวที่แช่น้ำมารองก้นกระถาง แล้วกดกาบมะพร้าวให้แน่น จากนั้นเอาท่อนพันธุ์ที่ตัดไว้เสียบลงไป 1 กระถาง จะเสียบท่อนพันธุ์ได้ 20-30 ท่อน บางทีก็มีเน่าบ้าง รอดบ้าง แต่ส่วนใหญ่จะรอดเกือบทั้งหมด การออกดอกของลิปสติกจะออกดอกทั้งปีเมื่อยอดแก่
การให้ปุ๋ยจะเป็นปุ๋ยเร่งดอกสูตร 10-52-17 หรือปุ๋ยสูตรเสมอ โดยให้สัปดาห์ละ 2 ครั้ง ส่วนการรดน้ำจะรดทุกวัน เช้า-เย็น สำหรับดินปลูกจะเป็นดินที่ระบายน้ำได้ดี เพราะต้นลิปสติกเป็นไม้ที่ชอบความชื้น แสงแดดรำไร จึงต้องละเอียดในเรื่องแสงและความชื้น เมื่อแสงดี ความชื้นได้ ต้นจะสมบูรณ์ และออกดอกเยอะ
การทำโรงเรือนสำหรับลิปสติกจะใช้ซาแรงพรางแสง 70% แต่ต้อง 2 ชั้น ถึงจะสามารถใช้กับลิปสติกได้ เพราะลิปสติกเป็นไม้ที่ไม่ชอบความร้อนจัดเกินไป ถ้าโดนแดดจัดจะทำให้ต้นตาย และเน่าง่าย จึงต้องฉีดยาอยู่บ่อยๆ ลิปสติกจะชอบความชื้นมากกว่า ดังนั้นการทำโรงเรือนจึงเป็นเรื่องที่สำคัญมาก ต้องรู้จักต้นไม้เป็นอย่างดี และระยะเวลาการปลูกจนออกดอกและสามารถขายได้ของ ต้นลิปสติก ประมาณ 4 เดือน ซึ่งจะใช้ระยะเวลาน้อยกว่ากล้วยไม้
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายต้นลิปสติก
ในเรื่องการตลาด เมื่อกล้วยไม้ยังไม่ได้ขายก็สามารถขายลิปสติกได้ ราคาขายส่งอยู่ที่กระถางละ 20 บาท ผลิตส่งตลาดครั้งละประมาณ 500 ต้น/เดือน “การขายบางครั้งก็มีทางพ่อค้าคนกลางมารับซื้อที่สวนเองบ้าง เขามารับไปส่งนอก บางทีพ่อค้าชาวต่างชาติก็มาซื้อที่สวนเองเลย ก็จะเป็นประเทศเวียดนามบ้าง และก็มีชาวจีนมาชวนพี่จ่อยไปดูแลต้นไม้ด้วย เรื่องราคาก็ไปได้เรื่อยๆ ราคาก็ไม่ได้ตก ขอแค่มีดอกก็ขายได้แล้ว”
สำหรับท่านใดที่สนใจเกี่ยวกับไม้แขวน หรืออยากจะนำไปจัดสวนแบบแนวตั้ง ที่ต้องการประหยัดพื้นที่ หรือมีที่ภายในบริเวณบ้านแบบจำกัด ไม้แขวนถือเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่น่าสนใจ จัดเข้ามุม เข้าที่ หาต้นไม้หลากหลายสายพันธุ์มาจัดวางให้ลงตัว เท่านี้คุณก็สามารถมีสวนที่สวยงามได้
ขอขอบคุณ คุณพุทธา-คุณฉวีวรรณ ดอนจันดา 43/7 ม.3 ต.ศรีมหาโพธิ์ อ.นครชัยศรี จ.นครปฐม 73120 โทร.08-1926-9056