ลักษณะโดดเด่นของกล้วยไม้แคทลียา
“แคทลียา” ตระกูลกล้วยไม้มาแรงอย่างต่อเนื่อง มีความงดงามเป็นเอกลักษณ์โดดเด่น รูปทรงสีสัน และขนาดของดอก มีความหลากหลายทางด้านสายพันธุ์ บางชนิดมีกลิ่นหอม จนสามารถครองใจนักเล่นกล้วยไม้มายาวนาน และได้ชื่อว่า “ราชินีแห่งกล้วยไม้”
มีรูปแบบการใช้งานที่หลากหลาย ทั้งแบบต้นติดดอก และไม้เด็ดดอก ทำให้ตลาดมีความต้องการสูง ทั้งใน และต่างประเทศ
เพียงแต่การปลูกเลี้ยงกล้วยไม้แคทลียาค่อนข้างมีข้อจำกัด เพราะใช้เงินทุนค่อนข้างสูง ทั้งโรงเรือน ปุ๋ย ยา และ ต้นพันธุ์
การปลูกเลี้ยงกล้วยไม้
แต่ด้วย มูลค่าสูง ทำให้มีเกษตรกรท่านหนึ่งอาศัยความชำนาญ คลุกคลีกับกล้วยไม้มายาวนานกว่า 30 ปี ผลิตและจำหน่ายแคทลียาประเภทต้นติดดอกอย่างจริงจัง โดยมีการคัดเลือกพันธุ์ที่ออกดอกเก่ง ดอกใหญ่ สีสด ให้ดอกต่อเนื่องตลอดทั้งปี รวมถึงหาวิธีการปรับเปลี่ยนรูปแบบการขายให้เข้ากับยุคสมัย
คอลัมน์นี้จึงนำเสนอการปลูกเลี้ยงกล้วยไม้แคทลียาเพื่อการส่งออก เป็นแนวทางแก่ชาวสวนกล้วยไม้ที่ต้องการเทคนิคการขายแบบใหม่
สมพร ทันหิกรณ์ ให้ข้อมูลว่า เริ่มปลูกเลี้ยงกล้วยไม้มาตั้งแต่เมื่อ 30 ปีที่แล้ว จุดเริ่มต้นเกิดจากครอบครัวมีสวนกล้วยไม้หวายตัดดอก มีโอกาสช่วยพ่อแม่ปลูกเลี้ยงกล้วยไม้มาตั้งแต่อายุ 7-8 ขวบ เมื่อเข้าสู่วัยผู้ใหญ่เริ่มเข้ามาดูแลกิจการของครอบครัวอย่างจริงจัง ประจวบกับเป็นช่วงกล้วยไม้หวายตัดดอกขายไม่ได้ราคา เขาจึงตัดสินใจเลี้ยวหัวเรือมาทางกล้วยไม้แคทลียา ปัจจุบันมีพื้นที่ปลูกรวม 20 ไร่
เขาให้เหตุผลว่า “เพราะหวายมีราคาถูก ช่อละ 2-5 บาท มันถูกมาก ถ้าขายต้นก็ 15-20 บาท ถึงราคาจะแพงกว่าตอนนี้แต่ก็ถือว่าราคาตกลงมากๆ
“แต่ถ้าแคทลียาไม่ต่ำกว่า 80 บาท/ต้น เปรียบเทียบว่าการที่เราจะขายหวายให้ได้ 80 บาท จะต้องขายกี่ต้น ในส่วนของการดูแลก็ไม่ต่างกันการดูแลพอๆ กัน”
การขยายพันธุ์กล้วยไม้แคทลียา
ถามว่า..แล้วทำไมชาวสวนกล้วยไม้รายอื่นๆ ไม่มาปลูกแคทลียาบ้าง..??
สมพรให้ข้อมูลว่า เพราะเขาอาจไม่ถนัดหรือไม่มีความรู้เรื่องการดูแลรักษากล้วยไม้แคทลียาว่าต้องทำอย่างไร จริงๆ แล้วมีความใกล้เคียงกันกับกล้วยไม้หวาย แต่แคทลียาใช้ปุ๋ยน้อยกว่า ถ้าใช้ปุ๋ยหนักจะไม่ออกดอก
เช่น เรื่องโรคที่เกิดจากการขยายพันธุ์ โดยสวนจะขยายพันธุ์ด้วยการตัดไปปลูกเหมือนกัน ถ้าต้นพันธุ์เดิมมีเชื้อโรคอยู่ หากตัดไปปลูกต้นจะตายได้ง่าย ฉะนั้นก่อนจะตัดต้องสังเกตดูก่อนว่าต้นนี้เป็นโรคหรือไม่ ถ้ามีไม่ควรตัด และมีดหรือ กรรไกรที่ตัดต้องคม เพื่อป้องกันแผลช้ำจากการผ่าลำหลายครั้ง เนื่องจากโรคมักเข้าทำลายตามรอยบาดแผล
“แล้วงานแบบนี้เจ้าของสวนจะใช้ลูกน้องทำไม่ได้ เพราะเขาไม่รู้เรื่องเหล่านี้ และไม่มีความชำนาญ หรือละเอียดรอบคอบมากพอ เช่น กรรไกรต้องลนไฟฆ่าเชื้อก่อนตัดทุกครั้ง เพราะถ้าไม่ฆ่าเชื้อก่อน แล้วใช้กรรไกรตัดเลย หากมีต้นหนึ่งเป็นโรค ต้นต่อๆ ไปที่ใช้กรรไรอันนี้ตัดจะติดโรคด้วยทั้งหมด มี 100 ก็ตาย 70%
“คนอื่นเขาไม่ทำเพราะไม่มีตลาด เขาทำมาแล้วขายไม่ได้ แต่เรามีตลาด เราขายเองด้วย มีคนรับไปส่งออกด้วย เราส่งเองด้วย บางคนเขาส่งกล้วยไม้อื่นแต่มีช่วงที่ตลาดต้องการแคทลียาเขาก็เข้ามาเอาจากเรา
“ทำกล้วยไม้หวายต้นติดดอก ได้ราคาไม่เท่าทำแคทลียา หลายคนต่อให้คิดจะทำเขาก็ไม่มีตลาด เพราะตลาดเองก็ไม่ได้ต้องการจำนวนมากขนาดที่คนทำหวายจะหันมาทำแคทลียาได้ทั้งหมด ต้องอาศัยปัจจัยแวดล้อมหลายทาง โดยเฉพาะเรื่องการตลาด พอไม่มีตลาดก็ไปไม่ได้
“อย่างหวายต้องสวนใหญ่จะทำตัดดอก ถ้าปลูกแคทลียา 10 ไร่ มูลค่าการขายจะเท่ากับทำหวายตัดดอก 50 ไร่ เพราะราคาขายต่างกัน หวายต้นละ 10 กว่าบาท กับแคทลียาต้นละ 80 บาท” สมพรอธิบาย
การให้น้ำกล้วยไม้แคทลียา
แคทลียางามสง่าดั่งราชินี
เป็นกล้วยไม้ที่มีถิ่นกำเนิดในแถบอเมริกากลาง และอเมริกาใต้ ชื่อกล้วยไม้สกุลแคทลียาได้มาจาก ชื่อสกุลของนักพฤกษศาสตร์ชื่อ William Cattley
แคทลียาเป็นกล้วยไม้ชอบอยู่ในที่ชุ่มชื้น ร่มเย็น มีแสงแดดบ้างเล็กน้อย แต่ไม่ทนต่อความแห้งแล้ง และแสงแดดจัด เป็นไม้ประเภทกอ มีรากแบบกึ่งอากาศ มีรูปทรงต้นคล้ายกล้วยเรียกลำลูกกล้วยซึ่งความจริงเป็นกาบใบ ส่วนลำต้นจริงเป็นเหง้า ต่อจากลำลูกกล้วยเป็นใบ แต่ละลำลูกกล้วยอาจมีใบได้ 1 ถึง 3 ใบ แล้วแต่ชนิด ใบที่เจริญเต็มที่เป็นรูปใบพาย เส้นกลางใบเห็นเป็นร่องชัดเจน
มีดอกที่ปลายยอดของลำลูกกล้วย อาจเป็นดอกเดี่ยวหรือดอกช่อ บางชนิดมีกลิ่นหอม บางชนิดไม่มีกลิ่น
ดอกของแคทลียาแบ่งเป็นกลีบนอก 3 กลีบ และกลีบใน 3 กลีบ กลีบนอกอยู่ด้านบน 1 กลีบ และกลีบด้านล่าง 2 กลีบ ส่วนกลีบในอยู่ด้านบน 2 กลีบ และด้านล่าง 1 กลีบ กลีบใบด้านล่างมีรูปร่างพิเศษเรียกว่าปากหรือกระเป๋า เพราะขอบปีกจะม้วนเข้าทั้งสองข้าง และริมกลีบมักหยักเป็นคลื่นและมีสีเข้มกว่าส่วนอื่นๆ ภายในปากมีเส้าเกสรค่อนข้างยาวและโค้งเล็กน้อยยื่นออกมา
ปกติกล้วยไม้เป็นดอกสมบูรณ์เพศ คือ มีสองเพศในดอกเดียว หากต้องการจะผสมพันธุ์ใหม่ควรดูก่อนว่าดอกนั้นสมบูรณ์หรือไม่ ถ้าจะให้ดีควรสังเกตการบานของดอก ควรผสมภายใน 3 วันหลังดอกบาน เนื่องจากเกสรยังมีความชุ่มชื้นอยู่ ทำให้ติดฝักง่าย หลังจากที่ติดฝักแล้วจะรอจนฝักแก่ก่อน จึงจะนำไปห้องแล็บ ตามกรรมวิธีต่างๆ ต่อไป
การให้ปุ๋ยกล้วยไม้แคทลียา
ตอนนี้สวนทันหิกรณ์ มีแคทลียาหลากหลายสีและหลายเบอร์ เนื่องจากสวนมีการพัฒนาสายพันธุ์เอง ถือเป็นจุดแข็งของสวนทันหิกรณ์อีกอย่างหนึ่ง เพราะมีน้อยคนนักจะมาพัฒนาสายพันธุ์อย่างจริงจัง
“เราต้องทำลูกผสมใหม่ๆ ออกมาด้วย มันไม่มีจบ อันไหนตลาดต้องการเราก็ทำออกมา พอเห็นว่ามันสวย เราก็เอามาปั่นเนื้อเยื่อต่อ
“การเพาะเมล็ดเราจะได้ลูกไม้หลากหลาย บางทีทั้งชุดไม่มีต้นสวยเลย แสนต้นไม่สวยเลยสักต้นก็มี แต่ถ้าเราพัฒนาแบบรู้สายเลือดพ่อแม่ รู้ว่าพ่อแม่นี้ให้ลูกแบบไหน หมื่นต้นอาจจะได้สวย 7-8 ต้นก็มีเหมือนกัน เบอร์หนึ่งๆ ทำหมื่นต้นอาจจะได้สวยสัก 7-8 ต้น
“ผมมีการพัฒนาสายพันธุ์เองด้วย การเขี่ยให้ติดฝัก เล็งๆ ว่าพ่อตัวไหน แม่ตัวไหน พอออกมาดีเราก็จะเอาหน่อไปปั่น จะให้ดีควรจะปั่นแค่ 5,000 ต้น มันจะไม่เพี้ยน ถ้าปั่นหมื่น สองหมื่น โอกาสไม้เพี้ยนค่อนข้างสูง การกลายก็มีทั้งกลายดีและกลายเลว”
การป้องกันกำจัดโรคและแมลง
สมพร บอกเทคนิคการปลูกเลี้ยงกล้วยไม้แคทลียาว่า “ให้ปลูกเลี้ยงที่ที่มีแสงแดด 30-40% ส่วนการดูแลก็รดน้ำ ฉีดปุ๋ยเท่านั้นเอง ใช้ปุ๋ยชนิดเกร็ดและปุ๋ยละลายช้า ใช้ตามที่ระบุในฉลากเลย
“ง่ายๆ หน่อยก็ใช้ปุ๋ยละลายช้านาน 3 เดือน เพราะคนที่นำไปเลี้ยงที่บ้านจะไม่เหมือนกับสวน อาจจะดูแลได้ไม่เหมือนสวนเป๊ะ แต่กล้วยไม้ตระกูลนี้เลี้ยงไม่ยากอย่างที่คิด”
โรงเรือน ถือเป็นส่วนสำคัญ ทำให้แคทลียามีที่อยู่ที่เหมาะสม โดยสวนแห่งนี้สร้างโรงเรือนความสูง 4 เมตร เพื่อให้อากาศถ่ายเทได้สะดวก ให้ลมพัดผ่านเข้ามาจากด้านบนได้ ความสูงของโรงเรือนยังแก้ปัญหาอากาศร้อนในบางช่วงได้เป็นอย่างดี หลังคาโรงเรือนมุงซาแรนพรางแสง 50% เพียงเท่านี้ก็ทำให้กล้วยไม้ที่รักมีการเจริญเติบโตได้ดีแล้ว
เครื่องปลูก ควรมีคุณสมบัติเป็นที่เก็บอาหาร และเก็บความชื้น เพื่อให้รากยึดเกาะ ให้ลำต้นตั้งอยู่ได้ เครื่องปลูกที่เหมาะสมกับลักษณะการเจริญเติบโตของรากกล้วยไม้ เช่น กาบมะพร้าว ถ่านไม้ และกระถางดินเผาแตก เป็นต้น ด้านล่างของกระถางปลูกควรโปร่ง อากาศถ่ายเทสะดวกและระบายน้ำในกระถางได้ดี
การรดน้ำ สามารถให้น้ำโดยใช้ระบบสปริงเกลอได้ ยกเว้นช่วงดอกบาน ไม่ควรให้น้ำโดนดอก จะทำให้ดอกมีอายุการใช้งานน้อยลง รดน้ำวันละ 1 ครั้ง การให้น้ำควรให้ชุ่มโชกในตอนเช้า ก็พอเพียงแล้ว
การให้ปุ๋ย ทุกๆ 7 วัน ใช้ปุ๋ยชนิดเกล็ดละลายน้ำ โดยผสมเจือจางปุ๋ยอ่อนๆ ตามฉลากข้างขวด เนื่องจากถ้าให้ปุ๋ยเข้มข้นมากเกินไปต้นจะไม่ออกดอก ฉะนั้นไม่ต้องไปเร่งมาก
ช่วงเริ่มปลูกควรให้ปุ๋ยที่มีไนโตรเจนสูง เพื่อช่วยการเจริญเติบโตทางลำต้นและใบ เมื่อต้นเจริญถึงระยะให้ดอก หรือต้องการเร่งดอก ใช้ปุ๋ยสูตรที่มีธาตุฟอสฟอรัสสูง ส่วนสูตรปุ๋ยที่มีโพแทสเซียมหรือตัวท้ายสูง ช่วยเรื่องความสมบูรณ์ของดอก
จุดขายกล้วยไม้แคทลียาอยู่ที่ดอกมีขนาดใหญ่
นอกจากการเรื่องปุ๋ยแล้ว ผู้ปลูกเลี้ยงต้องฉีดพ่นยาฆ่าแมลงและยาป้องกันโรคอย่างสม่ำเสมอ หรืออาจให้พร้อมๆ กับการรดน้ำ หากมีการระบาดของโรคและแมลงต้องเลือกใช้ยาที่เหมาะสมกับโรคและแมลงชนิดนั้นๆ
โรคพืชที่สวนแคทลียาแห่งนี้พบจะเป็นโรคเน่าเข้าไส้ อาการสังเกตได้จากโคนต้นดำ โดยเชื้อโรคจะเข้าทำลายทีละต้น
“อย่างกอหนึ่งมี 5 ต้น จะค่อยๆ เข้าไปทีละต้น โรคพวกนี้เป็นแล้วไม่หาย ต้องคอยฉีดยาป้องกันอย่างสม่ำเสมอ เช่น กอหนึ่งเป็นหน่อหลัง เราตัดทิ้งเอาหน่อหน้าไว้ก็ไม่ทันแล้ว…ไม่ได้ มันเหมือนกับคนที่ติดเชื้อในกระแสเลือด ฉะนั้นเราต้องป้องกันไม่ให้เป็นอย่างเดียวเท่านั้น อันไหนเป็นเราก็ต้องทิ้งเลย บางคนไม่รู้ก็ผ่าขยายไปเรื่อย แต่ผ่าไปแล้วตายหมด”
จุดขายของแคทลียา อยู่ที่ดอกมีขนาดใหญ่ มีลักษณะผึ่งผาย มีปากที่สวยงามและเป็นจุดเด่นของดอก เช่น สีดอกในตลาดจะมีแคทลียาสีขาว เหลือง แสด ชมพู แดง ม่วง และเขียว เป็นต้น บางดอกมีหลายสี โดยเฉพาะกลีบใบล่างหรือปาก จะมีสีต่างจากกลีบอื่นๆ และมีหลายสีในปากเดียว นอกจากหลายสีแล้ว ความเข้ม – จางของสีในแต่ละกลีบก็ยังแตกต่างกันไปในแต่ละสายพันธุ์
“ตอนนี้ไม้เหลือง เหลืองปากแดงกำลังติดตลาด” เจ้าของสวนทันหิกรณ์ฟาร์มเผย
การจัดตกแต่งกล้วยไม้แคทลียา
จูงใจผู้บริโภคด้วยสีสันแห่งความสวยงาม
ในความเป็นจริง บางสถานการณ์ของการทำธุรกิจก็ไม่ได้เป็นไปอย่างที่ผู้ประกอบการคาดหวังไว้เสมอไป เพราะเกิดการผันผวนของตลาดชนิดหักปากกาด้ามกุดกันเป็นแถว ส่วนหนึ่งน่าจะมาจากความล้มเหลวในการวางกลยุทธ์เสริมสร้างมูลค่าให้กับตัวสินค้า
ดังนั้นการต่อยอดเพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้าให้ธุรกิจมีความมั่นคงมากขึ้นจึงเป็นแนวทางที่น่าสนใจ
เช่นเดียวกับ สวนกล้วยไม้ทันหิกรณ์ ที่พยายามหาวิธีสร้างมูลค่ากล้วยไม้ให้มีราคาเพิ่มขึ้น โดยเพิ่มรูปแบบ หรือคุณลักษณะของสินค้าที่มีอยู่ให้มีความเฉพาะและแตกต่างจากของเดิม ทำให้สินค้ามีตลาดเฉพาะหรือขายได้มากขึ้น
การจัดกระเช้าเป็นของขวัญ-ของฝาก
อย่างการจัดกระเช้ากล้วยไม้ให้มีรูปแบบใหม่ๆที่สวยงาม ทั้งการจัดวางและภาชนะต่างๆ ให้สามารถตอบสนองต่อความต้องการของลูกค้าได้ในทุกรูปแบบ เช่น รับจัดกระเช้ากล้วยไม้เนื่องในโอกาสต่างๆ หรือไว้ประดับตกแต่งในห้องต่างๆ เป็นต้น
รูปแบบและหีบห่อบรรจุภัณฑ์เปรียบเสมือนประตูบานแรกที่เปิดต้อนรับผู้บริโภคให้เข้ามาหยิบจับและเลือกดูสินค้าจนนำไปสู่ความถูกอกถูกใจและตัดสินใจเลือกซื้อสินค้าในที่สุด เพราะสิ่งเหล่านี้ถือเป็นสิ่งเร้าอันดับแรกที่มนุษย์ทุกคนจะให้ความสนใจและตอบสนองโดยทันที
ทั้งยังมีประโยชน์ด้านการขายสินค้าเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการสร้างแรงดึงดูดจากผู้บริโภค การกำหนดขนาดของบรรจุภัณฑ์ให้เหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย
สิ่งสำคัญคือ สินค้า ต้องมีความหลากหลาย ทั้งสีสัน รูปทรงแปลกแตกต่าง เพราะธรรมชาติรสนิยมของแต่ละบุคคลย่อมมีความหลากหลาย ดังนั้นการออกแบบสิ่งเหล่านี้ให้น่าสนใจจึงเป็นตัวช่วยที่จะทำให้สินค้าสามารถจำหน่ายออกไปสู่มือผู้บริโภคได้ในที่สุด
ด้านตลาดกล้วยไม้แคทลียา
สมพรให้ข้อมูลว่า “สถานการณ์ตลาดตอนนี้ ตลาดนอกค่อนข้างดี มีทั้งคนที่เข้ามารับไปขายส่ง ลูกค้ามาซื้อถึงสวน และเราส่งขายเองด้วย เพราะเรามีการนำเข้าไม้ดอกเมืองหนาวมาจากต่างประเทศด้วย มีทั้งแบบต้นติดดอก ไม้สาวที่เอาไปเลี้ยงต่อให้ออกดอก”
กลุ่มลูกค้าส่วนใหญ่เป็นคนทั่วไปที่ซื้อเป็นของขวัญของฝากในโอกาสต่างๆ และโรงแรม รีสอร์ท เพื่อนำมาจัดตกแต่งสถานที่ต่างๆ
ปัจจุบันทางร้านกำลังมองตลาดไปที่ AEC ซึ่งเป็นกลุ่มประเทศเพื่อนบ้านที่มีกำลังการซื้อค่อนข้างดีใกล้เคียงกับยุโรป แต่การขนส่งสะดวกและค่าใช้จ่ายถูกกว่า จึงหันมาจับตลาด AEC เพิ่ม
ช่องทางการขาย มีหน้าร้านอยู่ตลาด อตก. 2 ร้าน มีทั้งร้านขายปลีกและขายส่ง
นอกจากกล้วยไม้แคทลียาแล้ว ร้าน 168 ขายส่งไม้ดอกนำเข้าต่างประเทศ และร้านทันหิกรณ์ อตก. ยังมีจำหน่ายไม้ดอกไม้ประดับหลายชนิด เช่น กล้วยไม้ฟาแลนอปซิส หวาย แวนด้า หน้าวัว สับปะรดสี อาซาเลีย ไม้แขวน ไม้ใบนานาชนิด กระเช้ากล้วยไม้ของขวัญของฝาก และจำหน่ายวัสดุอุปกรณ์ตกแต่งสวนและการเกษตรทุกชนิด
สนใจสั่งซื้อหรือสอบถามได้ที่ คุณธญาพร ทันหิกรณ์ และ คุณสมพร ทันหิกรณ์
ร้าน 168 ขายส่งไม้ดอกนำเข้าต่างประเทศ และร้านทันหิกรณ์ อตก.
โทร.09-8539-6168 E-mail: [email protected]