นับเวลาถอยหลังเข้าสู่ฤดูหนาว คนรักดอก ไม้เมืองหนาว คงกำลังตั้งตารอดอกไม้สีสันสดใสที่ส่งตรงจากแหล่งผลิตใหญ่ของแดนล้านนาเหนือสุดของสยามประเทศ เช่นเดียวกับผู้ผลิตไม้ดอกเมืองหนาวพ็อตแพลนท์รายใหญ่ที่แฟนพันธุ์แท้ต่างรู้จักกันดีอย่าง สวนเกษตร 32 กรีนการ์เด้น เซ็นเตอร์ หรือที่เราๆ ท่านๆ เรียกกันคุ้นปากว่า สวนเกษตร 32 ที่กำลังเร่งผลิตไม้ดอกคุณภาพเพื่อป้อนตลาดทั่วประเทศที่มีความต้องการอยู่ต่อเนื่อง โดยเฉพาะช่วงปลายปีไปจนถึงต้นปีเป็นฤดูที่ดอก ไม้เมืองหนาว บานสะพรั่ง อวดโฉมให้ผู้คนได้ยลโฉม ทำให้ตลาดไม้ดอกไม้ประดับคึกคักเป็นพิเศษ
จุดเริ่มต้น ไม้เมืองหนาว ตัดดอก
ก่อนจะเข้าสู่เทศกาลดอกไม้แสนสวยทีมงาน นิตยสารพลังเกษตร ทีมไม้ดอกไม้ประดับ จะชวนทุกท่านไปเตรียมความพร้อมโดยการพาไปเยือนและชมกระบวนการผลิตไม้ดอกเมืองหนาวของสวนเกษตร 32 โดยมี คุณกิติพงศ์ อ่องสุวรรณ เจ้าของสวนให้เกียรติเป็นผู้นำชม และให้ข้อมูล
เจ้าของสวนไม้ดอกเมืองหนาวมือหนึ่งท่านนี้เล่าให้ฟังว่า หลังจากเรียนจบจากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ รุ่น 32 สาขาพืชสวน ก็มาทำสวนสตรอว์เบอรี่ แล้วไปทำสวนลิ้นจี่ ก่อนจะมองเห็นโอกาสและหันมาทำ ไม้เมืองหนาว ตัดดอก เช่น เบญจมาศ แกลดิโอลัส เป็นรายแรกๆ ของ อ.แม่สาย จ.เชียงราย
แม้ว่าตลาดจะเดินดี แต่ค่อนข้างมีปัญหาที่ต้องพึ่งปากคลองตลาด กำหนดราคาไม่ได้ ต้องเป็นไปตามกลไกลของตลาด ราคาก็ไม่จูงใจ จึงเปลี่ยนมาเป็นไม้กระถาง ทำให้สามารถกำหนดราคาเองได้ จึงหันมาจับตลาดไม้กระถาง บนพื้นที่โรงเรือน 20 ไร่ นับเป็นจุดเริ่มต้นของไม้ดอกเมืองหนาวสวนเกษตร 32 นั่นเอง
การผลิตไม้ดอกเมืองหนาว
ไม้ดอกตัวหลักที่ผลิตจนได้ทั้งคุณภาพและปริมาณส่งจำหน่ายทั่วประเทศ ได้แก่ บีโกเนีย (Begonia), ไซคลาเมน (Cyclamen),หน้าวัว (Anthurium), ลิลลี่ (Lily), และสับปะรดสีโชว์ดอก (Bromeliad) รวมถึงไม้ใบประดับชนิดอื่นๆ เช่น แก้วสารพัดนึก (Alocasia), เฟินหัว, เฟินบลูสตาร์ (Blue star), เฟินคริสซี่ (Crissie), เฟินซุปเปอร์คริสซี่ (Super Crissie), เฟินโอซาก้า (Osaka) และเฟินกรีนเฟลม (Green Flame) เป็นต้น
“เราเลือกทำพ็อตแพลนท์ที่เป็น ไม้เมืองหนาว เกรดสูง มาตรฐานยุโรป ไม่ใช่ไม้ที่ปลูกกันทั่วไป ไม้ที่ปลูกยากหน่อย เช่น ลิลลี่, ไซคาเมน และบีโกเนีย ต้องอาศัยอากาศเย็น และโรงเรือนมาตรฐาน จึงผลิตเชิงคุณภาพ และปริมาณได้ “ถ้าปลูกไม้ที่ปลูกได้ทั่วไปก็ไม่มีความแตกต่าง สุดท้ายต้องปล่อยให้ราคาเป็นไปตามกลไกตลาด ดังนั้นการเลือกผลิตไม้ที่เลี้ยงยากกลายเป็นจุดแข็งของเรา ลดปัญหาเรื่องคู่แข่งด้วย” เจ้าของสวนเกษตร 32 อธิบายแนวคิดธุรกิจเกษตรของเขา
การพัฒนาสายพันธุ์ไม้ดอกเมืองหนาว
คุณกิติพงศ์ให้ข้อมูลกับทีมงานว่าการผลิตไม้ดอกเมืองหนาวให้ได้คุณภาพสูงในระดับเดียวกันกับต่างประเทศมีปัจจัยประกอบหลายประการ คือ ความพร้อมเรื่องของแหล่งพันธุ์, วัสดุ-อุปกรณ์ โรงเรือนมาตรฐาน และ เทคนิค-องค์ความรู้ และสวนเกษตร 32 เน้นการคัดเลือกสายพันธุ์ที่ผลิตและพัฒนาจากบริษัทมาตรฐาน ส่วนใหญ่มาจากต่างประเทศ เช่น หน้าวัว ใช้พันธุ์จากบริษัท แอนธูร่า ผู้ผลิตต้นพันธุ์รายใหญ่ และคุณภาพสูงจากประเทศเนเธอร์แลนด์ หรือหัวลิลลี่จากฮอลแลนด์ เป็นต้น
จากประสบการณ์เกือบ 20 ปี ทำให้เชื่อมั่นว่าเป็นสายพันธุ์ที่พัฒนาจนได้คุณภาพ ปลอดโรค เลี้ยงได้ในภูมิอากาศในจังหวัดเชียงราย จึงได้ผลผลิตที่คุณภาพใกล้เคียง หรือดีกว่าประเทศเจ้าของสายพันธุ์ อีกประการคือสำคัญเป็นพันธุ์ที่ตลาดมีความต้องการต่อเนื่อง เนื่องจากสวนเกษตร 32 เป็นผู้ผลิตรายใหญ่ จำหน่ายไม้กระถางไม่ต่ำกว่า 100,000 ต้น/ปี จึงต้องมีความพร้อมเรื่องวัสดุ-อุปกรณ์ และโรงเรือนมาตรฐาน จึงจะผลิตไม้ที่ได้ทั้งปริมาณและคุณภาพ
วัสดุ-อุปกรณ์เกือบทั้งหมดจึงต้องนำเข้าจากต่างประเทศด้วย ไม่ว่าจะเป็นวัสดุปลูก เช่น พีทมอส (peat moss), เพอร์ไลท์ (Perlite) และเวอร์มิคูไลท์ (Vermiculite) ยกเว้นขุยมะพร้าวและกาบมะพร้าวสับที่หาได้ง่ายในเมืองไทย นอกจากนั้นยังต้องนำเข้ากระถางที่มีคุณลักษณะพิเศษ คือ มีลักษณะบาง และนิ่ม ผลิตจากพลาสติก ผสมสารป้องกันการกรอบแตก และกัน UVโดยเฉพาะก้นกระถางที่ออกแบบมาพิเศษสำหรับการให้น้ำจากด้านล่าง การให้น้ำระบบนี้ต้องการให้น้ำไหลออกจากกระถางให้เร็วที่สุด เพื่อไม่ให้วัสดุปลูกฉ่ำน้ำเกินไป ก้นกระถางจึงมีลักษณะเป็นรูกว้าง และแบน
การให้น้ำ 3 ระบบ
ระบบน้ำ 3 แบบ การให้น้ำทุกครั้งจะมีการผสมปุ๋ยเข้าไปด้วย เพื่อให้ต้นไม้ได้รับธาตุอาหารสม่ำเสมอ เน้นให้น้อย แต่บ่อย จึงจะดี สำหรับพืชแต่ละประเภท แน่นอนว่าการปลูกไม้ดอกที่เป็นไม้กระถาง ผู้ผลิตไม่สามารถรดน้ำด้วยระบบสปริงเกลอร์ได้เหมือนสวนทั่วไป เพราะไม่ต้องการให้ดอกไม้ช้ำ เนื่องจากแรงกระแทกของน้ำ จึงใช้เทคนิคการให้น้ำ ดังนี้
โต๊ะรดน้ำ
เป็นการให้น้ำมาจากข้างล่าง โดยการปล่อยน้ำเข้ามาในโต๊ะรูปแบบพิเศษนี้ ให้ความสูงของระดับน้ำอยู่ที่ประมาณ 1 cm. (สำหรับกระถางขนาด 5 นิ้ว) แล้วพีทมอสที่ใช้เป็นวัสดุหลัก จะดูดน้ำขึ้นไปถึงวัสดุปลูกด้านบนอย่างรวดเร็ว จากนั้นปล่อยน้ำออกจากแปลง และนำน้ำที่เหลือมาบำบัดด้วยการฆ่าเชื้อ ปรับ pH เพื่อใช้ใหม่ได้ ซึ่งโต๊ะนี้นำเข้าตารางเมตรละ 2,500 บาท
การให้น้ำระบบนี้เหมาะสำหรับพืชบางชนิด เช่น ไซคาเมน และบีโกเนีย เนื่องจากไม่สามารถรดน้ำที่โคนต้นได้ เพราะจะทำให้เกิดอาการโคนเน่า แต่ถ้าใช้ระบบน้ำหยดก็จะเสียเวลาเกินไป
ระบบน้ำหยด
ใช้กับกลุ่มไม้ใบ เช่น แก้วสารพัดนึก เฟินต่างๆ สับปะรดสี และหน้าวัว เป็นต้น การใช้ระบบน้ำหยดถือว่าเป็นการช่วยลดโอกาสเกิดโรคได้ ใบไม่เปียก กาบใบไม่เป็นแหล่งสะสมเชื้อโรค แต่ต้องมีการใช้ระบบสเปรย์น้ำเพื่อล้างใบด้วย
ระบบสเปรย์น้ำ
(การพ่นหมอก) ใช้กับไม้ใบ พวกหน้าวัว สับปะรด เพื่อปรับความชื้นสัมพัทธ์ในโรงเรือนให้เหมาะสม โดยเฉพาะฤดูแล้งที่ความชื้นในอากาศต่ำ การสเปรย์น้ำจึงจำเป็นมาก นอกจากนั้นยังเป็นการล้างฝุ่นที่มาเกาะตามใบ แต่ไม่ทำให้น้ำขังตามซอกใบ
โต๊ะแบบเลื่อน (Rolling bench) ช่วยให้ใช้พื้นที่อย่างคุ้มค่า เพราะสามารถเลื่อนปรับเป็นทางเดินได้
การบริหารจัดการโรงเรือนไม้ดอกเมืองหนาว
โรงเรือนมาตรฐานระบบปิด (EVAP) โรงเรือนเป็นหัวใจสำคัญ โดยเฉพาะไม้ที่ต้องการอากาศหนาว โรงเรือนที่เหมาะสมช่วยให้ผลิตไม้ดอกไม้ประดับคุณภาพใกล้เคียงกับเมืองหนาว เป็นโรงเรือนพลาสติกมิดชิด มีพัดลมขนาดใหญ่ด้านข้างสำหรับระบายอากาศ ติดไฟให้ความอบอุ่นในฤดูหนาว (สำหรับไม้บางตัว) มีคูลลิ่งแพดช่วยเพิ่มความเย็น ด้านบนมุงด้วยซาแรนกรองแสง 50% 2 ชั้น สามารถเลื่อนได้ 1 ชั้น สำหรับปรับความเข้มของแสง ซึ่งสวนเกษตร 32 รับสร้างโรงเรือนมาตรฐานนี้ราคา 1,000 กว่าบาท/ตารางเมตร
ข้อดีของการใช้เครื่องจักรช่วยปลูกกล้าไม้
เครื่องผสมวัสดุปลูก และเครื่องจักรช่วยปลูกกล้าไม้ คุณกิติพงศ์มีแนวคิดเรื่องการใช้เครื่องจักรทำงานร่วมกับแรงงานเพื่ออำนวยความสะดวก เพิ่มประสิทธิภาพ และความรวดเร็ว ในการทำงาน สามารถปลูกได้สูงสุด 3,600 กระถาง/ชั่วโมง ปลูกได้ตั้งแต่ไซส์กระถาง 3-7 นิ้ว เครื่องนี้นำเข้าจากเยอรมัน ราคา 6-7 แสนบาท
“บางคนเขาคิดว่ามีแรงงานไม่ต้องใช้เครื่องก็ได้ แต่จริงๆ แล้วเครื่องจักรช่วยได้ในช่วงฤดูกาลที่เราต้องการผลิตจำนวนมาก และต้องการความสม่ำเสมอ ปลูก 10,000 ต้น ใช้เวลาไม่ถึงครึ่งวัน แล้วคนงานก็เอาเวลาไปทำอย่างอื่นได้อีกมากมาย เครื่องจักรเหล่านี้อุปกรณ์มาตรฐานสำหรับเนิร์สเซอรี่ แต่บ้านเราก็ไม่มีใครสนใจที่จะเอามาใช้จริงจัง อาจเป็นเพราะราคาค่อนข้างสูง แล้วก็ไม่มีใครเอาเข้ามาขาย แม้แต่ผมก็ต้องสั่งเข้ามาเอง” คุณกิติพงศ์พูดถึงข้อดีของการใช้เครื่องจักร และสาเหตุที่ไม่ได้รับความนิยมในเมืองไทย
ขั้นตอนและระบบการทำงานของเครื่องจักรช่วยปลูกกล้าไม้
-ผสมวัสดุปลูกด้วยเครื่องผสมจะช่วยให้เครื่องปลูกมีเนื้อเนียน ละเอียด ไม่จับตัวเป็นก้อน เหมาะสำหรับปลูกไม้ขนาดเล็กที่มาจากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
-เครื่องจักรปลูกต้นไม้จะจ่ายกระถางออกมาทีละใบ เพื่อนำมาเติมวัสดุปลูกที่เตรียมไว้แล้วในข้อแรก
-เครื่องจะปาดวัสดุปลูกจากขอบกระถาง แล้วลำเลียงไปเจาะหลุม
-จากนั้นคนงานจะปลูกกล้าไม้ และแต่งขอบกระถางให้เรียบร้อย แล้วลำเลียงตามสายพานไปยังชั้นวางที่มีล้อเลื่อนเพื่อขนย้ายไปที่โรงเรือนต่อไป
การบำรุงดูแลรักษาไม้ดอกนานาชนิด
คุณกิติพงศ์ให้ข้อมูลในฐานะผู้ผลิตไม้ดอกเมืองหนาวครบวงจรว่าการปลูกไม้ดอกไม้ประดับทุกชนิด สิ่งสำคัญ คือ ผู้ปลูกเลี้ยงต้องมีความเข้าใจธรรมชาติของพืช พืชบางชนิดต้องการสภาพอากาศเย็น ชอบน้ำมาก-น้อย ต้องการการดูแลแตกต่างกัน ที่สำคัญเราต้องเข้าใจสภาพแวดล้อมของพื้นที่ด้วย
การเลือกดอกไม้ต้องมองถึงความต้องการของตลาด ยกตัวอย่าง พรรณไม้ที่สวนเกษตร 32 เลือกผลิตล้วนเป็นไม้แปลกใหม่ในตลาด สามารถปลูกเลี้ยงได้ดีในสภาพอากาศของเชียงราย แต่ต้องมีกระบวนการจัดการตามมาตรฐานสากล เพื่อให้ได้สินค้าคุณภาพทัดเทียมยุโรป
“การทำสวนไม้ดอกไม้ประดับเป็นงานค่อนข้างละเอียด ปลูกแล้วไม่ใช่รดน้ำอย่างเดียว ต้องมีการดูแล เดินตรวจดูว่าต้นไม้มีปัญหาหรือเปล่า ใบเหลืองไหม ต้นเน่าไหม คอยเก็บ คอยทำความสะอาด เราต้องใช้แรงงานดูแล 3-5 คน/ไร่ เราต้องการผลิตไม้ให้ได้คุณภาพ จึงให้ความสำคัญตั้งแต่การคัดเลือกพันธุ์ที่ไม่มีในท้องตลาด ส่งตรงจากเจ้าของสายพันธุ์ และการดูแลแบบมาตรฐาน พยายามหาเครื่องทุ่นแรงมาใช้กับงานบางประเภท เช่น การปลูก การผสมวัสดุปลูก เพื่อให้คนงานสามารถเอาเวลาไปทำงานที่ใช้ความละเอียดเป็นพิเศษ” คุณกิติพงศ์เผยเคล็ดไม่ลับในการบริหารจัดการสวนขนาดใหญ่ พร้อมกับยกตัวอย่างให้ทีมงานฟังว่าจุดเด่นของสวนเกษตร 32 คือ การผลิตไม้กระถางในโรงเรือนระบบปิดจึงมีไม้ป้อนตลาดทั้งปี ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับกระบวนการจัดการด้วย โดยทางสวนจะผลิตไม้แต่ละชนิดเป็นรุ่นๆ ไม่ต่ำกว่า 4 รุ่น หรือปลูก 3 เดือน/ครั้ง เพื่อให้มีสินค้าหมุนเวียนออกสู่ตลาดต่อเนื่อง และพอเหมาะกับความต้องการในฤดูกาลนั้นๆ ยกตัวอย่าง เช่น ไซคลาเมน บีโกเนีย และลิลลี่ ไม้กระถางดอกสวยที่สวนเกษตร 32 ประสบความสำเร็จในการปลูกเลี้ยงขึ้นชื่อว่าเป็นผู้ผลิตรายใหญ่ที่สุดในอาเซียนไม้ดอก 2 ชนิดนี้ขึ้นชื่อว่าเลี้ยงให้สวย สมบูรณ์ ได้ยาก ต้องอาศัยสภาพอากาศที่ค่อนข้างเย็น จึงจะได้ฟอร์มต้น และดอกสวย
ลักษณะของต้นไซคลาเมน (Cyclamen)
ไซคลาเมน (Cyclamen) เป็นต้นไม้ในวงศ์พริมโรส (Family Primulaceae) มีถิ่นกำเนิดในแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียนฝั่งทวีปแอฟริกา มีหลากหลายสายพันธุ์ มีทั้งประเภทโครงสร้างขนาดใหญ่ (maxi), ขนาดกลาง (midi), ขนาดเล็ก (mini) และใหญ่มากๆ (giant) แต่สายพันธุ์ที่เกษตร 32 ผลิตเป็นพันธุ์เล็ก และกลาง เพราะปลูกได้ดีในสภาพอากาศเมืองร้อน
หากปลูกพันธุ์ใหญ่แม้จะเจริญเติบโตและออกดอกได้ แต่ดอกมักไม่ทน ลักษณะทั่วไป คือ เป็นไม้หัวใบดก มักมีลวดลายสวยงาม ไซคลาเมนจะออกดอกในฤดูหนาว ดอกมีหลายสี ตั้งแต่ชมพู แดง บานเย็น ม่วง ขาว และโอรส เป็นต้น กลีบดอกจะกระดกกลับขึ้นไปด้านบน เมื่อบานจะมีรูปร่างคล้ายผีเสื้อ กลีบดอกค่อนข้างแข็ง จึงบานทนนาน บางสายพันธุ์มีกลิ่นหอมอ่อนๆ
ไซคลาเมนไม่ชอบน้ำมาก ควรรดเพียงแค่วันละครั้ง หรือให้สังเกตจากดิน เมื่อแห้งจึงค่อยรด ระวังอย่าให้ดินชื้นแฉะเพราะจะทำให้หัวของต้นเน่า วัสดุปลูกควรโปร่ง ร่วน และระบายน้ำได้ดี ไม่ควรรดน้ำไปที่ใบและดอกโดยตรง หากซื้อไปปลูกเลี้ยงเองควรรดน้ำที่วัสดุปลูก แต่เกษตร 32 ปลูกเชิงปริมาณ จึงปลูกบนโต๊ะแบบให้น้ำจากด้านล่าง แม้ว่าไซคลาเมนจะเป็นไม้ดอกเมืองหนาว แต่หากปลูกเลี้ยงดูแลในสภาพแวดล้อม และอุณหภูมิที่เหมาะสม ก็สามารถเจริญงอกงาม และออกดอกได้
ลักษณะของต้นบีโกเนีย (Begonia)
บีโกเนีย (Begonia) เป็นพืชล้มลุกอวบน้ำ สูง 15-45 ซม. อยู่ในตระกูลเดียวกันกับไม้พื้นเมืองทางภาคเหนือที่ชื่อว่า ส้มกุ้งก้ามกุ้ง แต่บีโกเนียสำหรับปลูกเป็นไม้กระถางนี้เป็นพันธุ์ที่พัฒนาเพื่อการผลิตเป็นไม้กระถางโดยเฉพาะ เพราะให้ดอกเก่ง ดอกดก สีสันสดใส มีหลากหลายโทนสี เช่น ขาว เหลือง ส้ม ชมพู แดง ซึ่งแต่ละโทนสีจะมีเฉดต่างๆ สีอ่อน-เข้ม บางสายพันธุ์มีดอกซ้อนคล้ายกุหลาบ จนได้ชื่อว่า “กุหลาบไร้หนาม” เป็นต้น
บีโกเนียเป็นไม้ดอกที่เกษตร 32 ผลิตมากที่สุด ถือเป็นไม้เด่นของสวนก็ว่าได้ เป็นไม้ที่ขายง่าย ใช้งานได้ ทั้งจัดสวน อีเวนท์ หรือประดับตกแต่งในอาคาร บ้านเรือน หรือที่ทำงาน หากซื้อไปประดับตกแต่งควรรดน้ำบริเวณเครื่องปลูก พยายามอย่าให้โดนใบและดอก อย่ารดน้ำมากเกินไป เนื่องจากเป็นไม้อวบน้ำ จะเกิดอาการเน่าได้ง่าย
ลักษณะของต้น ลิลลี่ (Lily)
ลิลลี่ (Lily) เป็นไม้หัว มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชีย ดอกมีขาดใหญ่ รูปทรงดอกสวยงาม บางชนิดมีกลิ่นหอม นับว่าเป็นดอกไม้ที่มีราคาแพงที่สุดชนิดหนึ่ง นิยมใช้ทั้งเป็นไม้ตัดดอก และไม้กระถาง ดอกลิลลี่มีหลายสี สายพันธุ์ที่นิยมปลูกในเมืองไทย คือ ออเรียนทัล (Oriental hybrids) เป็นลูกผสม บางพันธุ์มีกลิ่นหอม มีหลายเฉดสี เช่น สีขาว ชมพู แดง ดอกใหญ่ บานทน 2-3 สัปดาห์ ปลูกในสภาพอากาศบ้านเราได้ดี อีกสายพันธุ์หนึ่ง คือ เอเชียติค (Asiatic hybrids) เป็นพันธุ์ลูกผสมเอเชีย มีสีสันหลากหลาย เช่น สีส้ม สีเหลือง แต่ไม่มีกลิ่นหอม หากอากาศร้อนวูบวาบดอกจะร่วงก่อนบาน
ลิลลี่มักนำเข้ามาในรูปของหัวพร้อมออกดอก ก่อนปลูกต้องแช่ในห้องอุณหภูมิ 10 องศาเซลเซียส (Rootting room) 3 สัปดาห์ เพื่อให้หัวลิลลี่ออกรากที่แท้จริงด้านบน เป็นรากที่แข็งแรงพร้อมหาอาหารเลี้ยงต้นใหม่ หากไม่มีรากนี้ลิลลี่จะใช้อาหารที่สะสมในหัวมาใช้ในการเจริญเติบโต แต่ส่วนใหญ่อาหารในหัวมักมีไม่เพียงพอ ทำให้ลิลลี่ตายก่อนที่จะเป็นต้นใหม่ หลังจากอยู่ในรูทติ้งรูมครบ 3 สัปดาห์ จึงนำมาปลูก อีกประมาณ 120-130 วัน จะได้ต้นลิลลี่ที่ดอกสมบูรณ์ สวยงาม
คุณกิติพงศ์อธิบายให้ทีมงานฟังว่าลิลลี่ทั้งหมดที่สวนเกษตร 32 ป้อนเข้าสู่ตลาด เป็นไม้หัวที่นำเข้ามา แม้ว่าทางสวนจะมีศักยภาพในการผลิตไม้ดอกเมืองหนาวนานาชนิด และการขยายพันธุ์ลิลลี่ในทางทฤษฎีอาจจะทำได้ แต่ในทางปฏิบัติค่อนข้างยาก ธรรมชาติของลิลลี่จะออกดอกฤดูใบไม้ผลิ ซึ่งเป็นฤดูร้อนของยุโรป คือ เดือนเมษายน, พฤษภาคม และมิถุนายน เมื่อออกดอกแล้วจะสร้างหัวใหม่มาทดแทนหัวเก่า พร้อมกับสะสมอาหารก่อนจะพักตัว เพื่อรอออกดอกในฤดูใบไม้ผลิของปีต่อไปเป็นวงจร
“ถ้าเราคิดว่าจะปลูกต่ออีกรอบต้องเข้าใจธรรมชาติของเขา มีพื้นที่ๆ สามารถเลี้ยงให้เขาสะสมอาหารได้ ถ้าไม่มีโอกาสจะได้หัวลิลลี่ที่สมบูรณ์ก็เป็นไปไม่ได้ เพราะต้องอาศัยสภาพอากาศด้วย ถ้าอยู่ในที่อากาศเย็นๆ ก็อาจจะได้หัว แต่หัวอาจจะเล็กลงหน่อย เอาไปเก็บไว้ในตู้เย็นให้เขาพักตัว แล้วค่อยเอาออกมาให้ดอกใหม่ ก็อาจจะให้ดอกสักดอกหนึ่ง แต่ว่าก็เป็นเรื่องที่ยากที่จะเลี้ยงรอบต่อไปให้สวยเหมือนเดิม” คุณกิติพงศ์พูดถึงความยากง่ายของการขยายพันธุ์ลิลลี่
ปัญหาและอุปสรรคในการผลิตไม้กระถาง
คุณกิติพงศ์ให้ข้อมูลว่าจุดอ่อนของไม้กระถาง คือ เรื่องการขนส่ง เพราะมีน้ำหนักมาก ดังนั้นจึงให้ความสำคัญกับการเลือกกระถาง และวัสดุปลูก ที่มีน้ำหนักเบา สังเกตได้ไม้กระถางจากสวนเกษตร 32 จะแตกต่างจากที่อื่น เช่น กระถางเบา และบางกว่ากระถางทั่วไป วัสดุปลูกน้ำหนักเบา เน้นเป็นพีทมอส, เพอร์ไลท์ และเวอร์มิคูไลท์ ส่วนในจุดอ่อนนี้ยังถือเป็นจุดแข็งของวงการไม้กระถางที่เป็นไม้ดอกเมืองหนาว คือ การแข่งขันของไม้กระถางติดดอกจากต่างประเทศที่จะเข้ามาจึงยากขึ้น ต้นทุนเขาจะสูงกว่า ยิ่งการขนส่งเชิงปริมาณยิ่งทำได้ยากนั่นเอง
ในส่วนของสวนเกษตร 32 แม้จะอยู่ถึงเชียงราย แต่ผู้บริโภค 70-80% อยู่ในเขตกรุงเทพ และปริมณฑล เมื่อเจ้าของสวนลองคำนวณต้นทุนจ้างแรงงาน และคุณภาพของไม้กระถางที่ได้ แล้วคุณกิติพงศ์ยืนยันว่าคุ้มค่ามากกว่าแน่นอน “อากาศที่นี่ทำให้เราผลิตไม้คุณภาพได้ โดยที่ไม่ต้องลงทุนสร้างโรงเรือนควบคุมอุณหภูมิราคาสูงๆ แล้วค่าแรงที่นี่ไม่แพง เหมือนใกล้ๆ กรุงเทพฯ อย่าง ปากช่อง อากาศก็ดี แต่ค่าแรงสูงกว่าเรา มาลองคิดดูแล้วต้นทุนการขนส่งเราอยู่ที่ 5 บาท/ต้น แล้วไม้กระถางของเราราคาปลีกอยู่ที่ 150 บาทขึ้นไป พ่อค้า-แม่ค้าเขายังได้กำไร แต่ถ้าเป็นไม้ตลาดต้นละ 30-50 บาท จะมีปัญหาทันที นี่เป็นอีกหนึ่งเหตุผลที่เราผลิตไม้ที่ราคาสูง” คุณกิติพงศ์เผยจุดแข็งด้านภูมิอากาศของเชียงราย
เทคนิคในการทำสวนไม้ดอกเมืองหนาว
ในตอนท้ายเจ้าของสวนเกษตร 32 บอกเล่าประสบการณ์ในการทำสวนไม้ดอกเมืองหนาวให้ทีมงานฟังว่า สิ่งสำคัญ คือ ความพร้อมเรื่องของแหล่งพันธุ์, วัสดุ-อุปกรณ์ โรงเรือนมาตรฐาน และ เทคนิค-องค์ความรู้ ดังที่กล่าวในข้างต้น จะช่วยให้ผู้ปลูกเลี้ยงสามารถผลิตไม้ดอกเมืองหนาวให้ได้สวยงาม มีคุณภาพไม่แพ้ต่างประเทศ ไม้บางตัวเมืองไทยผลิตได้สวยงามกว่าประเทศต้นกำเนิดเสียอีก เพราะสภาพอากาศบ้านเราร้อนกว่าทางยุโรปทำให้ไม้เจริญเติบโตเร็ว สีสวยสดใส
สำหรับผู้ซื้อหลายๆ ท่านที่ซื้อดอก ไม้เมืองหนาว ไป ต้องการเลี้ยงให้เติบโต และให้ผลผลิตในรอบถัดไปได้ ขอแนะนำไม้ดอกสีสันสดใส มีหลายสี หลายฟอร์ม อย่าง ดอกหน้าวัว มีชื่อหรูๆ คือ Flamingo Flowerซึ่งรูปทรงของดอกหน้าวัวสามารถสื่อถึงความสวยอย่างมีระดับ และความสง่างามได้เป็นอย่างดี ที่สำคัญเป็นไม้ที่ปลูกเลี้ยงง่าย การดูแลไม่ยุ่งยาก หากพุ่มเริ่มใหญ่ให้เปลี่ยนกระถางให้ขนาดใหญ่ขึ้น ใส่ปุ๋ยละลายช้า หรือออสโมโค้ท
ปัจจุบันมีทั้งแบบสูตรเสมอ และสูตรพลัส ช่วยเรื่องดอก และสีสัน เพียงเท่านี้เป็นอันว่าท่านจะได้ชื่นชมดอกหน้าวัวสวยๆ ตลอดทั้งปี ส่วนท่านที่ชอบความสวยน่ารัก ขอแนะนำบีโกเนีย เพราะไม้ดอกชนิดนี้ขึ้นชื่อเรื่องสีสันสดใส หลากหลาย ดอกดกสุดๆ ขอแนะนำว่าหากปลูกเลี้ยงบีโกเนียในที่อากาศเย็น และได้รับแสงเพียงพอ จะได้เป็นพุ่มแน่นสวย แต่ถ้าเลี้ยงในที่อากาศร้อนจะได้ไม้ฟอร์มใหญ่ ที่แน่ๆ ไม่ว่าจะเลี้ยงแบบไหนก็จะได้ชมดอกสวยๆ แน่นอน
ท้ายที่สุดผู้เขียนขอฝากไม้ดอกเมืองหนาวที่สวยอย่างมีสไตล์ที่ชื่อ ไซคลาเมน และลิลลี่ ไว้ในอ้อมใจของคนรักดอกไม้ รับรองว่าหากลองได้เลี้ยงสักครั้งต้องติดใจแน่นอน
ขอขอบคุณ คุณกิติพงศ์ อ่องสุวรรณ สวนเกษตร 32 กรีน การ์เด้น เซ็นเตอร์ 170/1 ม.11 ต.โป่งผา อ.แม่สาย จ.เชียงราย 57130 โทรศัพท์ :08-1885-7433, 0-5364-6800, 0-5373-1775 และ 0-5373-3400 โทรสาร : 0-5364-6113 www.kaset32farm.com
