วิธีแปรรูปน้ำยาง เป็นผลิตภัณฑ์ รวมขั้นตอน-วิธี ของบของสหกรณ์การเกษตรรัตภูมิ

ทางทีมงานได้มีโอกาสสัมภาษณ์สหกรณ์การเกษตรที่มีการรวมตัวกันขึ้น เพื่อสร้างโอกาสให้กับชาวสวนยางไม่ให้ถูกเอาเปรียบจากพ่อค้าคนกลาง และเป็นการเพิ่มมูลค่าด้วยการแปรรูปยางเข้าสู่เชิงพาณิชย์ สร้างกำไรหลักร้อยสู่กำไรหลักพัน วิธีแปรรูปน้ำยาง

“ผมเป็นคนหนึ่งที่ต้องการช่วยเหลือพี่น้องชาวสวนยางที่เดือดร้อนจากราคายางตกต่ำ ตั้งแต่ปี 54 เป็นต้นมา ก็เคลื่อนไหวในเรื่องการช่วยเหลือพี่น้องชาวสวนยาง เพื่ออยากให้รัฐบาลเข้ามาช่วยในเรื่องของราคายาง” คุณกิตติธัช ณ วาโย ผู้ช่วยผู้จัดการสหกรณ์ เปิดเผยว่า ปัจจุบันสหกรณ์ฯ มีสมาชิกประมาณ 3,200 ครัวเรือน ได้เปลี่ยนระบบการจัดการ จากการรับซื้อและขายไปมาเป็นการแปรรูปผลิตและส่งออกในเชิงพาณิชย์ เพิ่มมูลค่าราคาน้ำยางจาก 1 กิโลกรัม/50 บาท เป็นน้ำยาง 1 กิโลกรัม/1,000 บาท

การเขียนงบประมาณสนับสนุนในการแปรรูปยาง

สหกรณ์การเกษตรรัตภูมิ จำกัด ก่อตั้งขึ้นเมื่อ 18 กันยายน พ.ศ. 2517 มีเป้าหมายเพื่อต้องการช่วยพี่น้องชาวสวนยาง โดยรวบรวมผลผลิต (น้ำยางสด) รับซื้อน้ำยางจากสมาชิกในราคายุติธรรม เพิ่มอำนาจในการต่อรองจากพ่อค้าคนกลาง ให้ความสำคัญกับการพัฒนาอาชีพของสมาชิกให้มีรายได้เพิ่มขึ้น ต่อเนื่อง และมั่นคง

โดยเริ่มจากช่วงวิกฤตการณ์ราคายางตกต่ำ ส่งผลให้สมาชิกและสหกรณ์ได้รับผลกระทบ จึงลงความคิดเห็นกันเพื่อดำเนินการในการนำน้ำยางที่ทางสหกรณ์มีอยู่มาเพิ่มมูลค่า แต่ยังประสบปัญหาในเรื่องของการยอมรับของสังคมรอบข้าง เพราะยังเป็นกังวลเรื่องปัญหาสิ่งแวดล้อม

แต่เมื่อรัฐบาลได้เปิดโครงการ รับเบอร์ซิตี้ ที่นิคมอุตสาหกรรมภาคใต้ และมีนโยบายอยากให้ SME กลุ่มเกษตรกร หรือกลุ่มสหกรณ์ เข้าไปดำเนินการในนิคม จึงเป็นโอกาสดีของสหกรณ์เข้าไปเช่าพื้นที่ในนิคมเพื่อสร้างโรงงานแปรรูป พื้นที่เช่าจำนวน 2 อาคาร รวม 1,500 ตารางเมตร และได้เขียนงบประมาณสนับสนุนในการแปรรูปยางผ่านสำนักงานสหกรณ์จังหวัดสงขลา และผ่านการพิจารณาในหลายๆ หน่วยงาน

ก่อนจะได้งบประมาณนี้มาเพื่อซื้อเครื่องจักรใช้ในการแปรรูปยางพารา ซึ่งเป็นงบประมาณในกลุ่มจังหวัดภาคใต้ชายแดน กิจการต่างๆ ที่ทางสหกรณ์ดำเนินการอยู่ขณะนี้ ไม่ว่าจะเป็นยางปูพื้น ยางรองส้นเท้า และผลิตรองเท้าแตะจากยางพารา

ส่วนนี้เป็นนวัตกรรมของทางมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ และสหกรณ์ ร่วมทำสัญญากัน เพื่อผลิตสินค้าสู่เชิงพาณิชย์ โดยมี รศ.อาซีซัน แกสมาน ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยและพัฒนาวัตกรรมฯ และ ผศ.คำรณ พิทักษ์ ผู้อำนวยการศูนย์บ่มเพาะวิสาหกิจชุมชน มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ช่วยในเรื่องของนวัตกรรม ให้คำแนะนำ และเป็นที่ปรึกษา ในเรื่องของการแปรรูปยางพารา

นอกจากนี้ทางสหกรณ์ฯ ยังได้รับการช่วยเหลือจากสำนักงานสหกรณ์จังหวัดสงขลา เข้ามาในเรื่องของการบริหารจัดการระบบสหกรณ์ บัญชีสหกรณ์  และการจัดการบัญชีโรงงาน อีกด้วย

การก่อตั้งโรงงานแปรรูปยางพารา

ปัจจุบันสหกรณ์การเกษตรรัตภูมิ จำกัด ได้เปิดโรงงานแปรรูปผลิตภัณฑ์จากยางพาราในเขตนิคมอุตสาหกรรมฉลุง (รับเบอร์ซิตี้) เพื่อผลิตสินค้าแปรรูปจากน้ำยางพารา โดยมีขบวนการในการแปรรูป ดังนี้

รับซื้อน้ำยาง——ผลิตยางแผ่นรมควัน——ผลิตยางคอมปาวด์แปรรูปผลิตภัณฑ์——จัดจำหน่าย

สหกรณ์การเกษตรรัตภูมิ จำกัด ถือว่าเป็นศูนย์รวมตั้งแต่แหล่งต้นน้ำไปยังอุตสาหกรรมปลายน้ำ และเป็นสหกรณ์ต้นแบบให้กับกลุ่มเกษตรกรชาวสวนยางที่สนใจในเรื่องของการแปรรูปด้วย สินค้าที่ทางสหกรณ์จัดทำขึ้น เช่น ยางรองแก้วน้ำ พวงกุญแจ ยางลูกขุน แผ่นปูพื้น รองเท้าแตะ และแผ่นรองส้นเท้า ถือว่ามีความคิดที่หลากหลายสำหรับการแปรรูปสินค้าที่ทำจากยางพารา เพื่อเพิ่มรายได้ให้ชาวสวนยาง และยังเป็นการสร้างสินค้าที่เป็นแบรนด์ของไทย โดยมุ่งส่งออกไปยังต่างประเทศในอนาคตอีกด้วย

ขั้นตอนการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากยางพารา

เนื่องจากสหกรณ์การเกษตรรัตภูมิ จำกัด ผลิตสินค้าออกมาหลายตัว แต่ยกตัวอย่างการแปรรูปสินค้าบางตัวเท่านั้น ซึ่งแต่ละอย่างที่นำมาเสนอให้ท่านผู้อ่านได้ทราบนั้นมีขั้นตอนการทำคล้ายกัน ต่างที่ส่วนผสมในขั้นตอนการทำยางคอมปาวด์เท่านั้น ผลิตภัณฑ์ที่แปรรูปต้องผ่านขบวนการผลิต ดังต่อไปนี้

ยางแผ่นรมควัน——ยางคอมปาวด์——แปรรูปผลิตภัณฑ์ต่างๆ

ขั้นตอนการทำยางแผ่นรมควัน

1.รับซื้อน้ำยางจากสมาชิก จากนั้นนำน้ำยางมาชั่งน้ำหนัก เอาตัวอย่างไปวัด DRC คือ การวัดเปอร์เซ็นต์ยางแห้งจากน้ำยางสด

2.นำน้ำยางที่ได้มากรอง ใช้ตะแกรงเบอร์เล็กสุด

3.เทน้ำยางสดที่ได้ลงในตะกงยาง มีอัตราส่วนดังนี้ น้ำยาง 3 ส่วน ผสมน้ำ  2ส่วน และผสมกรดฟอร์มิคที่เจือจางแล้ว 1 ส่วน กวนให้เข้ากันแล้วปาดฟองออก

4.นำแผ่นเสียบมาเสียบ ทิ้งไว้สักพักให้ยางแข็งตัวประมาณ 45 นาที

5.ดึงแผ่นเสียบออก แล้วนำไปล้างน้ำ จากนั้นก็เข้าสู่ขบวนการรีด เสร็จแล้วนำแผ่นยางที่ได้ออกมาแขวนบนราวยาง

6.นำแผ่นยางที่ได้เข้าไปห้องอบรมควันด้วยความร้อนอยู่ที่ประมาณ 70-80 องศา ใช้ระยะเวลาในการอบประมาณ 4 วัน

7.นำแผ่นยางรมควันที่ได้มาคัดแยกออกตามเกรด เพื่อรอส่งไปในขบวนการต่อไป

ขั้นตอนการทำยางคอมปาวด์

คุณกิตติธัชเปิดเผยว่า “ขณะนี้เราไม่มีในส่วนของเครื่องผสม ต้องไปอาศัยชุมนุมสหกรณ์ยางจังหวัดสตูลเป็นผู้ผสมให้ โดยที่เรานำวัตถุดิบ สารเคมีต่างๆ ที่เกี่ยวข้องในการทำยางคอมปาวด์ไปให้เขา แล้วนำเอายางคอมปาวด์นี้มาขึ้นรูปในเครื่องจักรที่เรามี” และเล่าต่อไปว่าในอนาคตสหกรณ์ฯ อยากได้เครื่องผสมคอมปาวด์เข้ามา ซึ่งคาดว่าน่าจะเป็นประมาณต้นปีหน้าในการติดตั้งตัวเครื่องผสมนี้ ซึ่งก็ได้งบประมาณมาจากกลุ่มจังหวัดภาคใต้ชายแดนเหมือนกัน ขั้นตอนการผลิตแผ่นคอมปาวด์ดังนี้

1.นำยางแผ่นรมควัน สารเคมี ไปชั่งน้ำหนักตามอัตราส่วนของแต่ละสูตรตามที่เราต้องการว่าจะนำไปทำชิ้นส่วนอะไร เช่น ทำพื้นรองเท้า แผ่นรองส้นเท้า

2.จากนั้นนำยางแผ่นรมควัน และสารเคมี ที่เตรียมไว้ลงไปในเครื่องจักร ผสมยางกับสารเคมีให้เป็นเนื้อเดียวกัน ใช้เวลาประมาณ 45 นาที-1ชั่วโมง จะได้ยางคอมปาวด์ออกมา

3.นำยางคอมปาวด์ที่ได้ไปรีดกับลูกกลิ้ง ใช้เวลาประมาณ 5 นาที เพื่อให้ยางกับสารเคมีเข้ากัน จากนั้นรีดปรับความหนาตามลักษณะชิ้นงาน

4.จะได้ยางแผ่นยาวๆ ที่มีความหนาตามที่ต้องการ จากนั้นตากยางคอมปาวด์ให้เย็นในเครื่องทำความเย็น โดยจะมีพัดลมเป่าให้ยางคอมปาวด์เย็น

5.นำแผ่นยางที่เย็นแล้วมาเข้าเครื่องตัด โดยปรับขนาดความกว้าง ความยาว ตามลักษณะชิ้นงานที่ต้องการใช้

6.นำแผ่นยางที่ตัดได้ไปชั่งน้ำหนักทีละแผ่น ให้ได้น้ำหนักตามที่เราตั้งไว้ในแต่ละสูตร

7.นำแผ่นยางที่ชั่งน้ำหนักเรียบร้อยแล้ว เข้าเครื่องเพื่อขึ้นรูปตามแม่พิมพ์ที่เราต้องการ

ขั้นตอนการทำแผ่นปูพื้น

1.เมื่อทำยางคอมปาวด์ได้ตามสูตรของแผ่นปูพื้นแล้ว แผ่นปูพื้นขนาดมาตรฐาน ความกว้างxยาว 33×33 ซม. หนา 0.70 มม.

2.นำแผ่นยางมาอัดบนแม่พิมพ์ที่อยู่บนเครื่องอัด จะต้องให้ความร้อนอยู่ที่ 150 องศา

3.ใส่ยางคอมปาวด์ลงไป แล้วตามด้วยยาง EVA ข้างหน้าอีกครั้งหนึ่ง

4.กดไว้ประมาณ 5 นาที จากนั้นนำแผ่นพื้นที่ได้ออกมาตั้งให้เย็นแล้วตกแต่งขอบให้ดูสวยงาม

คุณสมบัติของแผ่นปูพื้น

1.ทนต่อแสงแดด

2.ทนการหดตัวเวลาเย็น

3.เซฟร่างกายนักกีฬาเมื่อหกล้ม

4.เนื้อจะเหนียว ไม่ทำให้ลื่น

5.มีร่องรองรับน้ำอยู่ด้านล่างของแผ่นยาง เมื่อฝนตกน้ำก็จะไหลไปตามร่อง

6.มีความทนทาน มีอายุการใช้งานหลายปี อยู่ได้ทั้งในร่ม และกลางแจ้ง

7.ปูได้ทั้งสนามตะกร้อ แบดมินตัน สนามบาสเกตบอล และสนามฟุตซอล

ขั้นตอนการทำรองเท้าแตะ

1.เมื่อได้ยางคอมปาวด์ที่ผสมเสร็จแล้วตามสูตรสำหรับทำรองเท้าแตะแล้ว

2.จากนั้นนำแผ่นคอมปาวด์มาวางบนแม่พิมพ์แล้วทำการอัด

3.ความดันอยู่ที่ 150 ตัน ความร้อนประมาณ 148-150 องศา โดยจะมีการวัดความร้อนแม่พิมพ์เป็นระยะๆ เพื่อให้ยางสุกทั่วแผ่น

4.พออัดได้เวลาตามที่ตั้งไว้ แผ่นก็จะออกมาอัตโนมัติ (ในส่วนของพื้นรองเท้าจะแบ่งเป็นพื้นบนกับพื้นล่าง ซึ่งจะมีความแข็ง ความนิ่ม ไม่เท่ากัน พื้นล่างจะแข็งกว่า เพราะต้องการให้มันทนทานต่อการเจาะทะลุ การเหยียบย่ำ ออกแบบให้กันลื่น พื้นส่วนบนออกแบบให้นุ่มเท้า และมีตาราง เวลาเดินจะได้นวดเท้าไปด้วย เพราะฉะนั้นพื้นบนกับพื้นล่างความแข็งจะต่างกัน ใช้สูตรยางคนละสูตรกัน)

5.นำพื้นบนกับพื้นล่างมาประกอบกัน ใช้ยาง EVA เป็นตัวประสานตรงกลาง โดยทากาวแล้วเข้าเครื่องอัดเพื่อให้แน่น ทนทานทั้งชั้นบน และชั้นล่าง

6.สายรองเท้าแตะจะอัดแยกต่างหากตามเบอร์ต่างๆ ซึ่งมีตั้งแต่เบอร์ 30-44

7.นำชิ้นงานที่ได้ไปให้ชุมชนรอบๆ นิคมตกแต่ง เสร็จแล้วนำกลับมาที่โรงงานเพื่อประกอบเป็นรองเท้าแตะ  หลังจากนั้นจัดใส่แพ็คกิ้งรอจำหน่าย

ขั้นตอนการทำยางรองส้นเท้า

1.หลังจากเราได้ยางคอมปาวด์ที่ผสมเสร็จแล้วตามสูตรสำหรับทำแผ่นรองส้นเท้าแล้ว

2.จากนั้นนำยางคอมปาวที่ได้มาชั่งน้ำหนักก่อนนำเข้าแม่พิมพ์

3.เมื่อนำใส่แม่พิมพ์แล้ว อัดด้วยความร้อนตามสูตรกำหนด และระยะเวลาที่กำหนด (แม่พิมพ์มีทั้งหมด 3 เบอร์ คือ S, M, L)

4.หลังจากอัดได้รูปทรงตามที่ต้องการแล้ว นำออกจากแม่พิมพ์มาผึ่งให้เย็น ตัดแต่งให้สวยงาม และนำไปแพ็คเพื่อส่งขาย

นวัตกรรมตัวนี้เป็นนวัตกรรมของมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ซึ่งทางสหกรณ์ได้นำมาสู่เชิงพาณิชย์ ยางรองส้นเท้าใช้ในรองเท้าคัชชู ทั้งของผู้หญิง และผู้ชาย ความนิ่มใกล้เคียงกับส้นเท้า และความหนาแน่นใกล้เคียงหนังรองส้นเท้ามนุษย์  มีประโยชน์สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน ผู้ป่วยที่เจ็บเท้า โรคเข่าเสื่อม ส้นเท้าเจ็บ ส้นเท้าแตก ซึ่งนวัตกรรมตัวนี้ผ่านการวิจัยแล้วว่าช่วยได้ถึง 90% หรือถ้าคนปกติก็ใช้ได้ดี ตัวนี้จะเป็นตัวรองรับน้ำหนักจากส้นเท้าลงสู่รองเท้า ทำให้สรีระของเราในการยืน การเดิน มีความมั่นใจมากขึ้น

ขั้นตอนการผลิตยางอัดก้อน

1.เมื่อได้ยางแผ่นรมควันมาแล้ว นำมาเข้าสู่ขบวนการคัดแยกสิ่งเจือปนที่อยู่ในแผ่นยางโดยส่องไฟดูให้แน่ชัดว่าแต่ละแผ่นใสไม่มีสิ่งเจือปนข้างใน

2.ชั่งน้ำหนักให้ได้ 110.5 กิโลกรัม โดยจะต้องแยกแผ่นเอาไว้เพื่อใช้ในการห่อ 8 แผ่น

3.นำยางขึ้นผ่านเครื่องสแกนเหล็กเพื่อหาสิ่งเจือปนอีกรอบ

4.จากนั้นเข้าขบวนการอัดก้อน ทำการอัดโดยใช้เวลา 4 นาที/ก้อน จากนั้นยกเครื่องขึ้นแล้วนำก้อนออกมา จะได้เป็นก้อนสี่เหลี่ยมซึ่งความกว้างxสูง 60×60 ตารางเซนติเมตร

5.นำยางออกมาจากเครื่อง ชั่งน้ำหนักให้ได้ 110.5 กิโลกรัม จากนั้นนำแผ่นยางที่เตรียมไว้ 8 แผ่น มาห่อ

6.นำยางที่ห่อเสร็จไปทาแป้งกาว เพื่อป้องกันไม่ให้ยางขึ้นรา

7.จากนั้นนำไปทำเครื่องหมาย/ตรา/ยี่ห้อ และนำไปชั่งอีกครั้งให้ได้น้ำหนักอยู่ที่ 111.11 กิโลกรัม ตามมาตรฐานที่กำหนด เสร็จแล้วจัดเก็บ

วิธีการจัดเก็บมี 2 รูปแบบ

วิธีแรก คือ การกองกับพื้น ในการเรียงต้องมีผ้ายางรองพื้นรองก่อน เรียงขึ้นมา 3 ชั้น พอเรียงเสร็จใช้ผ้าพลาสติกคลุมอีกที เพื่อไม่ให้เกิดเชื้อราขึ้นมาในก้อนยาง ใช้เก็บในช่วงฤดูฝน ซึ่งเป็นการเก็บแบบปิด

วิธีที่สอง เป็นชั้นพาเลตคอนโดซ้อนกัน แต่ละชั้นตั้งได้ 9 ก้อน เรียงชั้นได้ประมาณ 7 ชั้น ใช้เก็บในช่วงหน้าแล้ง เป็นการเก็บแบบเปิด

แผนงานในอนาคต วิธีแปรรูปน้ำยาง

สินค้าทุกตัวที่ผลิตโดยสหกรณ์ฯ คุณกิตติธัชเปิดเผยว่า อยู่ในขั้นตอนการดำเนินการยื่นขอการรองรับมาตรฐาน มอก. เพื่อสร้างความมั่นใจให้กับลูกค้า ไม่ว่าจะเป็นยางแผ่นรมควัน ยางลูกขุน ฯลฯ เพื่อส่งขายไปยังต่างประเทศ และเป็นการรับรองว่าสินค้าที่เราผลิตออกไปสู่ตลาดนั้นได้มาตรฐาน และน่าเชื่อถือ

โดยมุ่งขยายตลาดเข้าไปในหน่วยงานราชการ บริษัท หรือโรงงานแปรรูป นอกจากนี้แล้วทางสหกรณ์ฯ วางแผนงานเพื่อขอความร่วมมือกับทางหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง อย่าง การยางแห่งประเทศไทย (กยท.) เพื่อผลักดันสินค้าไทยส่งไปขายยังตลาดต่างประเทศ  ผ่านแบรนด์ของ กยท. โดยตรง เนื่องจากการรวมกลุ่มกันในการจัดตั้ง หรือทำงานอะไรก็ตาม ย่อมได้รับความสนใจ และเชื่อมั่น มากกว่าการทำเพียงลำพังอยู่แล้ว

“ก่อนหน้านี้เราผลิตแต่วัตถุดิบแล้วส่งออกไปจำหน่ายต่างประเทศ เขาแปรรูปเสร็จแล้วกลับมาขายให้เราปัจจัยภายนอกต่างๆ เป็นตัวกำหนดราคาสินค้าก่อนถึงมือเรา แต่หากเรารวมกลุ่มกัน คิดค้นแปรรูปผลิตภัณฑ์ต่างๆ จากวัตถุดิบที่เรามี เราก็จะเป็นผู้กำหนดราคาสินค้าของเราเอง” คุณกิตติธัชกล่าวทิ้งท้ายฝากถึงกลุ่มเกษตรกรชาวสวนยาง

ขอขอบคุณ คุณกิตติธัช ณ วาโย (ผู้ช่วยผู้จัดการสหกรณ์ฯ) ที่อยู่ สหกรณ์การเกษตรรัตภูมิ จำกัด  2 ม.1 ต.กำแพงแสน อ.รัตภูมิ จ.สงขลา 90180 โทร.082-436-9969, 074-395-012